Η Παλαιά Διαθήκη.

Αρκετοί είναι εκείνοι, ακόμα και «πιστοί»,  που περιφρονούν την Παλαιά Διαθήκη. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι πρέπει να αφήσουμε την Παλαιά Διαθήκη και να αρκεστούμε στην Καινή, επειδή όπως λένε βρίθει από πολλά παραδείγματα προς αποφυγήν.

Είναι όμως έτσι; αφού ο ίδιος ο Χριστός δεν απορρίπτει το παρελθόν; Τρανταχτό παράδειγμα το περιστατικό της Μεταμορφώσεώς του, όπως και σε πολλά χωρία κάνει αναφορά στα πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι τελικά η Παλαιά Διαθήκη ένα βιβλίο που αφορά κυρίως τους Εβραίους; 

Γράφει ο Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλουπόλεως κ. Ιερεμίας Φούντας, ότι η Παλαιά Διαθήκη μιλάει για την προετοιμασία της ανθρωπότητας για τον ερχομό του Χριστού· η Παλαιά Διαθήκη, είναι η βάση της Καινής Διαθήκης, αν απορρίψουμε την Παλαιά Διαθήκη απορρίπτουμε και την Καινή, γιατί αυτή είναι συνέχεια της Παλαιάς με την σάρκωση του Υιού του Θεού, τη Γέννηση του Ιησού Χριστού. Η Εκκλησία μας στηρίζεται στη διδασκαλία των Προφητών (στην Παλαιά Διαθήκη) και των Αποστόλων (στην Καινή Διαθήκη). Την Κυριακή της Ορθοδοξίας διακηρύσσουμε: «Οι Προφήται (δηλαδή, η Παλαιά Διαθήκη) ως είδον, οι Απόστολοι (η Καινή Διαθήκη) ως δίδαξαν… Ούτω φρονούμεν ούτω λαλούμεν»! ότι με την Παλαιά Διαθήκη και μάλιστα κατά την χριστολογική της ερμηνεία είναι ζυμωμένη όλη η λατρεία μας και αυτή η εικονογραφία μας· επομένως είναι αδιανόητο  ως Ορθόδοξοι να μιλάμε περιφρονητικά για την Παλαιά Διαθήκη. Οι Άγιοι Πατέρες θεωρούν την Παλαιά Διαθήκη Θεία Αποκάλυψη, γιατί είναι Βίβλος Ιερά.

Η Παλαιά Διαθήκη περιφρονείται διότι υπάρχει  λανθασμένη αντίληψη και αντί να ερμηνεύεται Θεολογικά και συγκεκριμένα  χριστολογικά, την θεωρούν απλά ως ένα βιβλίο που περιέχει την ιστορία του εβραϊκού λαού, ή που περιέχει διηγήσεις για ηθική διδασκαλία. Αν την Π.Δ. δεν την ερμηνεύσουμε Θεολογικά, τότε όχι μόνο δεν ωφελεί η ανάγνωσή της, αλλά και σκανδαλίζει και ζημιώνει... Η Π.Δ. δεν είναι ένα βιβλίο που λέει την ιστορία των Εβραίων, όπως νομίζουν μερικοί· δεν είναι βιβλίο που λέει σοφά λόγια, σαν τα λόγια των αρχαίων σοφών, αλλά είναι ένα ιερό και ιερώτατο βιβλίο, που μιλάει για τον Ιησού Χριστό. Και όχι απλά μιλάει για τον Χριστό, αλλά παρουσιάζει τον Χριστό, έχει θεοφάνειές του, μιλάει για δικαίους ανθρώπους, Πατριάρχες και Προφήτες, που είχαν θεοπτίες του Ιησού Χριστού , του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, και αναφέρει τις θεοπτίες τους αυτές... Η Π. Δ. είναι βιβλίο δράσεως του Ιησού Χριστού προτού ακόμη να σαρκωθεί. Ο Ιησούς Χριστός και πριν ακόμη να σαρκωθεί εμφανιζόταν μεταξύ των ανθρώπων, ως άσαρκος Υιός του Θεού... Στην Π. Δ. εμφανίζεται με την έκφραση «ο Άγγελος του Κυρίου»... Ο εμφανιζόμενος στην Παλαιά Διαθήκη ως Άγγελος Κυρίου είναι ο Ιησούς Χριστός, ο Υιός του Θεού· Αυτός στο χωρίο Ησ. 9,6 ονομάζεται «μεγάλης βουλής Άγγελος», στο Μαλ. 3,1 χαρακτηρίζεται ως «ο  Άγγελος της διαθήκης». Ονομάζεται δε ο Ιησούς Χριστός «Άγγελος», επειδή όπως  λέγει ο Θεοδώρητος , απεστάλη από τον Θεό Πατέρα για να εξαγγείλει την βουλή Του.

Από τις πολλές εμφανίσεις αναφέρονται η εμφάνιση του Αγγέλου του Κυρίου στον Αβραάμ, όταν αυτός ήταν έτοιμος να θυσιάσει τον γιό του. Ο Αβραάμ εδώ είδε θεοφάνεια, είχε θεοπτία, είδε τον άσαρκο ακόμη Υιό του Θεού. Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός αναφερόμενος στη σκηνή αυτή είπε: «Αβραάμ ηγαλλιάσατο ίνα ίδη την ημέραν την εμήν και είδε και εχάρη» (Ιωάν. 8,56)!

Και ο Ιακώβ πάλι είπε, όταν επρόκειτο να αναχωρήσει από την Μεσοποταμία: «Ειπέ μοι ο Άγγελος του Θεού καθύπνον· εγώ ειμί ο Θεός ο οφθείς σοι εν τόπο Θεού» (Γεν. 31,11).

Άλλη θεοφάνεια του Αγγέλου του Κυρίου έχουμε στον Μωυσέα στην περικοπή 3,221, όπου αυτός καλείται, κατά το περίφημο εκείνο δράμα της καιομένης και μη καταφλεγομένης βάτου, να αναλάβει εξ ονόματος Αυτού, την απελευθέρωση του καταδυναστευομένου Ισραήλ. Και εδώ πάλι βλέπουμε ότι ο Άγγελος Κυρίου ταυτίζει τον εαυτό του με τον Θεό, ότι είναι θείο Πρόσωπο. Άλλες εμφανίσεις του Αγγέλου του Κυρίου βλέπε εις Ιησ. Ναυή 5,13-15. Κριτ. 2,1-5.

Οι άγιοι Πατέρες ομόφωνα ερμηνεύουν ότι ο εμφανιζόμενος στην Παλαιά Διαθήκη Άγγελος Κυρίου είναι ο Υιός του Θεού, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, είναι δηλαδή ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Εμείς οι Ορθόδοξοι ερμηνεύουμε την Παλαιά Διαθήκη χριστολογικά, γιατί, ως μαθητές των Αγίων Πατέρων, φρονούμε ότι αυτή έχει θεοφάνειες του Ιησού Χριστού, ομιλεί για τον Χριστό.... 

Η Π. Δ. στο α' και β' κεφ. της Γενέσεως μιλάει για τον Χριστό ως Δημιουργό του κόσμου, γιατί «πάντα δι’ αυτού (του Λόγου του Θεού) εγένετο και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονε» (Ιωάν. 1,3) και «εν αυτώ εκτίσθη τα πάντα» (Κολοσσαείς 1,16). H Π. Δ. παρουσιάζει τον Ιησούν Χριστόν ως Νομοθέτη... Ο προφήτης Βαρούχ λέγει: «Μετά ταύτα επί της γης ώφθη και τοις ανθρώποις συνανεστράφη»! Κατά την πορεία του Ισραήλ στην έρημο, ο Μωυσής κτύπησε με την ράβδο του τον βράχο και βγήκαν απ’ αυτόν ύδατα και έπιε ο λαός. Ο Απόστολος Παύλος ερμηνεύει και τις περιπτώσεις αυτές χριστολογικά και λέγει εις Α' Κορινθίους 10,1-4 για τους προγόνους του Ισραηλίτες ότι «έπινον εκ πνευματικής ακολουθούσης πέτρας, η δε πέτρα ην ο Χριστός». Ο Ιησούς Χριστός, δηλαδή, ακολουθούσε τους Ισραηλίτες στην έρημο σαν μία αόρατη πνευματική πέτρα και τους εφρόντιζε.... Είναι αυτό που είπε ο άγιος Χρυσόστομος, ότι όσα η Παλαιά Διαθήκη λέγει για τον Θεό Πατέρα αυτά ο Απόστολος Παύλος τα ανάγει στον Ιησού Χριστό.

Συμπεραίνεται λοιπόν, ότι η Παλαιά Διαθήκη είναι βιβλίο του Ιησού Χριστού, ο οποίος και πριν ακόμη από την σάρκωσή Του αποκαλύπτεται και δρα σ’ αυτήν. Όπως το λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, «και προ της παρουσίας της ενσάρκου πάντα αυτός (ο Χριστός) ωκονόμει και πάντα αυτός έπραττε, νομοθετών, προνοών, κηδόμενος, ευεργετών».... Κατά τους Πατέρες όμως της Εκκλησίας μας οι δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης ήταν φίλοι του Θεού ακόμη και πριν από την καταλλαγή της Σταυρικής Θυσίας του Χριστού στον Γολγοθά, γιατί το μυστήριο του Σταυρού ενεργείτο σ’ αυτούς. Δηλαδή, υπήρχε σωτηρία και στην Παλαιά Διαθήκη δια του Αγγέλου του Θεού....

Ένας άλλος λόγος για τον οποίο υποτιμάται η Παλαιά Διαθήκη και μάλιστα θεωρείται και ως μη ωφέλιμη η ανάγνωσή της, είναι το ότι αυτή περιέχει κάποιες σκανδαλώδεις διηγήσεις, όπως του Αβραάμ και της Σάρρας στην Αίγυπτο και αυτών των ιδίων πάλι και του Ισαάκ με την γυναίκα του στα Γέραρα, όπως, ακόμη περισσότερο, της αιμομιξίας του Λωτ με τις θυγατέρες του, ή του Ρουβήμ με την παλλακίδα του πατέρα του Ιακώβ, όπως του αίσχους των Σοδομιτών και της σκανδαλώδους πράγματι ιστορίας του Ιούδα και της Θάμαρ κ.ά. Ομοίως πάλι – λέγουν - ότι γεμάτη είναι η Παλαιά Διαθήκη από πολέμους και φόνους και παριστάνεται ο Θεός ως να διατάσσει τους πολέμους αυτούς. Και τι λατρεία Θεού -λέγουν πάλι- είναι αυτή που θέλει η Παλαιά Διαθήκη, λατρεία με κνίσσα θυσιών, όπως την ζητούν τα βιβλία της, η Έξοδος και το Λευϊτικό;

 Στα παραπάνω έχουμε κατά πρώτον να απαντήσουμε αυτό το γενικό, ότι η Π.Δ. παραλαμβάνει πεσμένο τον άνθρωπο.... Λέγει ο ιερός Χρυσόστομος: «Βλέπουμε στην Παλαιά Διαθήκη τον Θεό να δέχεται λατρεία από κνίσσα θυσιών αυτό είναι πολύ ανάξιο για τον Θεό, αλλά συγκατέβηκε στην ατέλεια των ανθρώπων των χρόνων εκείνων… » . H συμβάσα πτώση έφερε τον άνθρωπο σε μία παρά φύση κατάσταση και απ’ αυτή την κατάσταση η Παλαιά Διαθήκη θέλει να τον φέρει στο κατά φύση, για να τον παραλάβει έπειτα από αυτή την κατάσταση η Καινή Διαθήκη και να τον φέρει στο υπέρ φύση.  Έτσι, λοιπόν, στην αρχή ο Θεός επιτρέπει τον γάμο και μεταξύ αδελφών, γιατί δεν μπορούσε να γίνει και διαφορετικά. Στην συνέχεια απαγορεύει την αδελφομιξία, επιτρέπει όμως την πολυγαμία με ξένες προς την οικογένεια γυναίκες. Και έτσι βλέπουμε τον Αβραάμ, κατά τα κρατούντα τότε, να τεκνοποιεί από την Άγαρ, την δούλη της γυναικός του Σάρρας, αλλά και αργότερα να παίρνει και άλλη γυναίκα, την Χεττούρα, από την οποία μάλιστα γεννάει έξι παιδιά και ο Ιακώβ έλαβε και αυτός δύο γυναίκες, την Λεία και την Ραχήλ, αλλά και ετεκνοποίησε και από δούλες των γυναικών του. Είναι το ανδροκρατικό πολυγαμικό σύστημα που ίσχυε τότε και δεν υπήρχε απαγορευτικός νόμος γι’ αυτό. Από την πολυγαμία όμως έπειτα μεταβαίνουμε στην μονογαμία και απ’ αυτήν στην εγκράτεια στον γάμο (Σοφ. Σειρ. 23,6)....

Στο ερώτημα, λοιπόν, γιατί τα τόσα σκανδαλώδη στην Παλαιά Διαθήκη απαντούμε ότι η Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται στην αμαρτωλή αυτή κατάσταση του ανθρώπου, γι’ αυτό και διαβάζουμε σ’ αυτήν για πτωτικά και σκανδαλώδη πράγματα, που η αναφορά τους όμως κρύβει ένα μυστικό μάθημα που σκοπεύει στην ανόρθωση του ανθρώπου.

...Η Παλαιά Διαθήκη, θέλει να πείσει τους ανθρώπους ότι είναι αμαρτωλοί, που έπρεπε να ζητήσουν την σωτηρία τους από τον Ιησού Χριστό, που η Παλαιά Διαθήκη προφήτευε ότι θα έρθει, αλλά και ήδη τον παρουσίαζε στους δικαίους ανθρώπους της υπό τον Άγγελο Κυρίου. Ο σκοπός του Νόμου της Παλαιάς Διαθήκης ήταν να κάνει τους ανθρώπους του να κατανοήσουν ότι με τις παραβάσεις των εντολών του είναι αμαρτωλοί και ένοχοι για τις παραβάσεις τους αυτές, μη δυνάμενοι να σωθούν απ’ αυτόν τον Νόμο.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος δίνει την ερμηνεία ότι για την απείθεια και την σκληρότητα του Ιουδαϊκού λαού δόθηκε σ’ αυτούς ο Νόμος, γιατί πράγματι οι Ιουδαίοι είχαν ανάγκη αυστηρού ελέγχου. Και αυτό λέγει «ου κατηγορία του Θεού, ουδέ έγκλημα του Νόμου, αλλά των αφηνιαζόντων Ιουδαίων, σφοδροτέρου δεηθέντων χαλινού». Και απόδειξη αυτού, κατά τον Χρυσόστομο πάλι, είναι το ότι και σ’ αυτήν την Παλαιά Διαθήκη συναντούμε πολλά πρόσωπα, τα οποία έζησαν Αγία ζωή, χωρίς τον φόβο και την απειλή περί τιμωρίας και κολάσεως, όπως ο Άβελ, ο Νώε, ο Αβραάμ, ο Ισαάκ, ο Μωυσής, ο Ηλίας κ. ά.

Στην Παλαιά Διαθήκη διακρίνουμε δύο γενεές ανθρώπων: την καλή και την κακή γενεά. Από την αρχή βλέπουμε την διάκριση αυτή την καλή γενεά με αρχηγό τον Άβελ και την κακή γενεά με αρχηγό τον Κάϊν. Και η μία γενεά μάχεται την άλλη.... Όταν εμίχθησαν οι δύο αυτές γενεές έγινε ο φοβερός κατακλυσμός. Και για να στιγματισθεί η κακή γενεά, γι’ αυτό η Παλαιά Διαθήκη αναφέρει τις σκανδαλώδεις πάλι διηγήσεις περί της βδελυράς καταγωγής των Μωαβιτών και των Αμμωνιτών από την αιμομιξία του Λωτ με τις θυγατέρες του, ή μνημονεύει άλλα κακόφημα περί του Ησαύ για να φανεί και τονισθεί ότι δικαίως αποκόπτονται αυτοί από την καλή γραμμή, από την οποία θα προέλθει ο Μεσσίας.

Ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη σαν να καλλιεργεί το κηπάριό του. Και όταν το κηπάριό του δίνει τον πιο ωραίο και γλυκό καρπό, την Παναγία, τότε ο Θεός τον κόπτει και απεργάζεται την σωτηρία του κόσμου με την σάρκωση του Υιού Του από την Παναγία .

Περί πολέμων στην Π. Δ. και περί του Θεού ως αρχηγού των πολέμων, μας είναι γνωστό ότι ο Μωυσής κλήθηκε από τον Θεό για να απελευθερώσει τον Ισραήλ από την Αίγυπτο.... Αυτόν τον υπόδουλο λαό, πέτυχε ο Μωυσής να τον συνενώσει και να του δημιουργήσει την συνείδηση της εθνικής του ενότητος με την πίστη στον ίδιο Θεό, τον Θεό των Πατέρων του και με την κοινή νομοθεσία. Με την θρησκεία, δηλαδή, ο Μωυσής πέτυχε την ενότητα του υποδούλου έθνους του και την εξέγερσή του για απελευθερωτικό αγώνα. Αυτόν τον Θεό ο Μωυσής, τον Θεό των πατέρων τους Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ, τον ανεκήρυξε σε εθνικό Θεό του Ισραήλ. 

 Επίσης, επειδή η Π.Δ. φαίνεται ως βιβλίο ιστορίας του εβραϊκού λαού, είναι ανάξιο λέγουν για τον Έλληνα, τον απόγονο ενδόξων ηρωικών προγόνων, να θεωρεί αυτός ως ιερό το κείμενο που παρουσιάζει τον Ισραήλ ως εκλεκτό λαό του Θεού. Και είναι ανάξιο, πάλι λέγουν, για τον Έλληνα, τον μαθητή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, να ονομάζει τους Πατριάρχες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ ως «προπάτορές του»! 

Και πάλι το λάθος εδώ, όπως στις προηγούμενες περιπτώσεις, είναι Θεολογικό... Ο Θεός δεν κάνει γεωγραφία και επιφαίνεται σε οποιονδήποτε τον ζητήσει με καθαρή καρδιά. Η Παναγία ήταν μία εβραιοπούλα και όμως γι’ Αυτήν την εβραιοπούλα εργαζόταν όλη η προ Χριστού εποχή, για να γεννηθεί δηλαδή η κατάλληλη γυναίκα, που θα γίνει Μητέρα του Μεσσίου. Αυτήν εξέλεξε ο Θεός για Μητέρα του ενανθρωπήσαντος Υιού Του. Τι, λοιπόν; Δεν θα δεχθούμε την Παναγία μας, επειδή δεν ήταν Ελληνίδα, αλλά ήταν Εβραία την καταγωγή; Και αν ήταν Ελληνίδα δεν θα έπρεπε να την δεχθεί ο Γάλλος ορθόδοξος, επειδή ήταν Ελληνίδα και όχι Γαλλίδα; Και ο Απόστολος Παύλος πάλι ήταν και αυτός Εβραίος. Θα απορρίψουμε, λοιπόν, και τον μέγα Απόστολο, επειδή δεν ήταν Έλληνας;

Στην Π.Δ. ο Θεός παρουσιάζεται ως παγκόσμιος και προνοών υπέρ όλου του κόσμού, χωρίς να έχει καμία ιδιαιτέρα προτίμηση προς τον εβραϊκό λαό. Ο προφήτης Αμώς αρνείται στον Ισραήλ να νομίσει ότι έχει κάποιο Ιδιαίτερο προνόμιο από τον Θεό καί παρουσιάζει τον Θεό να λέγει στους Ισραηλίτες: «Δεν μου είστε ως οι Αιθίοπες σεις, τέκνα του Ισραήλ; Δεν εξήγαγα τον Ισραήλ από την Αίγυπτο και τους Φιλισταίους από την Κιαφθώρ και τους Αραμαίους από την Κηρ;» (Αμώς 9,7).

Και το προνόμιο της εκλογής του Ισραήλ δεν σημαίνει ότι αυτός έχει ιδιαίτερα υπέρ τα άλλα έθνη δικαιώματα, αλλά σημαίνει την ιδιαίτερη υποχρέωσή του να τελεί το αγαθό και επειδή αυτό δεν γίνεται, γι’ αυτό θα τιμωρηθεί και περισσότερο. Ο Θεός λέγει πάλι στους Ισραηλίτες: «Μόνο εσάς εξέλεξα από όλες τις φυλές της γης, αλλά γι’ αυτό θα τιμωρήσω όλες τις αμαρτίες σας» (Αμώς 3,2).

Είναι αλήθεια ότι ο Ισραήλ πίστευσε ότι ο Θεός ενδιαφέρεται μόνο για τον Ισραήλ αδιαφορών για τα άλλα έθνη. Αυτήν την πλάνη την επολέμησαν σφοδρότατα οι Προφήτες. Στην διήγηση περί του Προφήτη Ιωνά, ο συγγραφεύς παρουσιάζει τον Θεό να ενδιαφέρεται για την σωτηρία και των πολύ πέραν των Ισραηλιτών και εθνικών όντων Νινευϊτών, οι οποίοι ήταν καλύτεροι από τους Ισραηλίτες και υπήκουσαν στο κήρυγμα του Προφήτου Ιωνά και εσώθησαν. Τον δε Μεσσία η Π. Δ. τον εμφανίζει και αυτόν ως παγκόσμια προσωπικότητα, γι’ αυτό και τον παρουσιάζει ως προσδοκία όλων των εθνών και παριστά τον ίδιο τον Μεσσία να αποτείνεται σε ολόκληρο τον κόσμο μέχρις αυτών των απωτάτων νήσων (Γεν. 49,10. Ησ. 42,4. 49,1). 

 Γι’ αυτό όσοι ομιλούν περιφρονητικά για την Παλαιά Διαθήκη προδίδουν την άγνοιά τους ως προς το περιεχόμενό της, προδίδουν ότι δεν την έχουν διαβάσει ή αν την διάβασαν δεν την ενόησαν. Τέτοια υψηλή διδασκαλία, σαν κι αυτή που βρίσκουμε στις ιερές σελίδες της Παλαιάς Διαθήκης, δεν θα βρούμε σε κανένα εξωβιβλικό κείμενο.... Διότι η διδασκαλία των ιερών συγγραφέων της Παλαιάς Διαθήκης είναι αποκάλυψη Θεού, είναι το «Τάδε λέγει Κύριος»! Για παράδειγμα, πώς να εξηγήσουμε διαφορετικά την υψηλή θεολογία του τσοπάνου προφήτου Αμώς; όπου ένας Εβραίος βοσκός να παρουσιάζει τέτοια σοφία, σοφία που δεν την έχει ο Σωκράτης και ο Πλάτων, γιατί ο ίδιος ο Αμώς ήταν αγράμματος. Από το περιβάλλον του πάλι δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε την θεολογία του Αμώς, γιατί σε κανένα έξω από το Ισραήλ κείμενο της τότε εποχής (8ος αιών) δεν συναντούμε τέτοια διδασκαλία. Κατ’ ανάγκη θα πρέπει να δεχθούμε ότι η σοφία του προφήτου είναι αποκάλυψη Θεού.

Η περικοπή του προφήτου Μιχαίου 6,6-8 όπου οι άνθρωποι της εποχής του (8ος αιών) αναζητούσαν μεν τον Θεό, αλλά δεν είχαν σωστή έννοια Θεού και ενόμιζαν ότι ο Θεός ευαρεστείται με παχυλές θυσίες κριών και μόσχων και με προσφορές ελαίου ή το ακόμη πολύ χειρότερο για την άφεση των αμαρτιών τους ενόμιζαν ότι πρέπει να θυσιάσουν το πρωτότοκο παιδί τους. Και ερωτούν, λοιπόν, τον Προφήτη Μιχαία: Με τι πρέπει να παρουσιασθώ και να προσκυνήσω τον Ύψιστον Θεό; Πρέπει να παρουσιασθώ με ολοκαυτώματα, με ενιαύσιους μόσχους; ευαρεστείται ο Θεός σε χιλιάδες κριών και σε μυριάδες ποταμούς ελαίου; Πρέπει να προσφέρω τον πρωτότοκό μου για την αμαρτία μου, το γέννημα του σώματος μου για την ανομία της ψυχής μου;

Στα εναγώνια αυτά ερωτήματα των ανθρώπων της εποχής του, για το πώς ο άνθρωπος θα βρει τον Θεό και θα τον ευαρεστήσει, ο προφήτης Μιχαίας απαντά: Σου αναγγέλθηκε, άνθρωπε, τι είναι καλό και τι ο Θεός ζητάει από σένα. Τίποτε άλλο, παρά δικαιοσύνη και αγάπη να εξασκείς και να πορεύεσαι ταπεινόφρονα προς τον Θεό σου!

Η απάντηση αυτή του Προφήτου Μιχαία είναι ύψος! Είναι η ουσία της θρησκείας! Θρησκεία, κατά τον αθάνατο αυτό στίχο της Παλαιάς Διαθήκης, τον Μιχ. 6,8, είναι αυτά τα τρία: α) Να είμαστε δίκαιοι προς όλους τους ανθρώπους· β) να αγαπάμε όλους και γ) να φερόμαστε με ευλάβεια απέναντι του Θεού μας.

 Πριν από τον Προφήτη Μιχαία, Προφήτες με γραπτά κείμενα ήταν ο προφήτης Αμώς πρώτα, ο οποίος ετόνισε πολύ την δικαιοσύνη, έπειτα έχουμε τον Προφήτη Ωσηέ, που εκήρυξε τον Θεό ως αγάπη και παρουσιάζει τον Θεό να λέγει εκείνον τον αθάνατο λόγο στους τυφλούς Ισραηλίτες της εποχής του, που ζητούσαν και αυτοί να βρουν Τον Θεό με παχυλές θυσίες: «Αγάπη θέλω και όχι θυσίες, γνώση Θεού και όχι ολοκαυτώματα» (Ως. 6,6) και μετά τον Ωσηέ έχουμε χρονολογικώς τον Προφήτη Ησαΐα, ο οποίος κήρυξε τον Θεό ως «καδώς», δηλαδή, ως «άγιον», με την έννοια του παντοκράτορος, έναντι του οποίου ο άνθρωπος πρέπει να αισθάνεται δέος, ταπείνωση και ευλάβεια και να υπακούει στο θέλημά Του.

Ο Βασίλειος Βέλλας σχολιάζοντα τον στίχο του 6,8, του Προφήτη Μιχαία, ότι την θρησκεία την αποτελούν τα τρία αυτά: Δικαιοσύνη, αγάπη και ευλάβεια προς τον Θεό, γράφει ότι: «...δύναται να θεωρηθή ο Μιχαίας ως ο μεγαλύτερος των Προφητών του Η' αιώνος, διότι συνενοί και συγκεντροί την διδασκαλίαν πάντων των προηγηθέντων Προφητών».

Ως συμπέρασμα είναι αυτός ο λόγος τον αγίου Ιωάννου τον Χρυσοστόμου: «Το γαρ αυτό Πνεύμα και τα εν τη Παλαιά και τα εν τη Καινή πάντα ωκονόμει, ει και διαφόρως. Δια τούτο και Παύλος έλεγεν “Έχοντες το αυτό Πνεύμα της πίστεως”».  

Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος θέλοντας να δείξει την αξία της Παλαιάς Διαθήκης και την θεολογία της στη ζωή της Εκκλησίας, λέγει ότι τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης έχουν σημαντική θέση μέσα στην Εκκλησία και αυτό φαίνεται από την ερμηνεία που κάνουν οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας, αλλά και από την ένταξή τους στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας. Δεν υπάρχει ιερή Ακολουθία στην οποία να μην αναγιγνώσκωνται κείμενα από την Παλαιά Διαθήκη, κυρίως στην ακολουθία τού Εσπερινού και τού Όρθρου. Έπειτα, οι Πατέρες της Εκκλησίας ερμηνεύουν πολλά κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης μέσα από τα γεγονότα που συνέβησαν στην Καινή Διαθήκη....

Η Αγία Γραφή είναι γεμάτη από αποκαλύψεις, προ της ενσαρκώσεως, μετά την ενσάρκωση, προ της Αναστάσεως τού Χριστού, μετά την Ανάστασή Του, προ της Αναλήψεως και μετά την Ανάληψή Του.... 

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς υποστηρίζει ότι τα οράματα των Προφητών δεν ήταν σύμβολα και φαντάσματα, κάτι που γίνεται και απογίνεται, αλλά αποκαλύψεις τού ασάρκου Λόγου και ταύτισε τις αποκαλύψεις των Προφητών με τις αποκαλύψεις των Αποστόλων και των Πατέρων της Εκκλησίας....

Σύμφωνα με την διδασκαλία του π. Ιωάννου Ρωμανίδη, η Παλαιά Διαθήκη ομιλεί για τον αποκαλυπτόμενο στους Προφήτες Λόγο, ενώ η Καινή Διαθήκη κάνει λόγο για τον Χριστό, τον ενσαρκωθέντα Λόγο.... Στην Παλαιά Διαθήκη ο Χριστός ήταν άγγελος Κυρίου, Κύριος της δόξης, Γιαχβέ, Κύριος Σαβαώθ, Μεγάλης Βουλής Άγγελος. Είναι σημαντικό ότι στην Πεντάτευχο γίνεται αναφορά στον Κύριο της δόξης, τον άγγελο Κυρίου, και στην ερμηνεία της που γίνεται από την Σοφία Σολομώντος, αυτός ο άγγελος της δόξης χαρακτηρίζεται ως «Σοφία του Θεού». Πρόκειται περί του Λόγου του Θεού, τον όποιο αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης και περί της Σοφίας τού Θεού για την οποία κάνει λόγο ο Απόστολος Παύλος....

Οι Πατέρες της Εκκλησίας, για να ομιλήσουν για τον Τριαδικό Θεό και την Θεοφάνειά Του, ανέφεραν χωρία από την Παλαιά Διαθήκη και τα ερμήνευσαν ως πραγματικές Θεοφάνειες. Για παράδειγμα ο Μ. Αθανάσιος κ.α. έλεγαν ότι ο Λόγος που αποκαλυπτόταν στους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος ήταν ο άκτιστος Λόγος....

Η προς Εβραίους Επιστολή τού Αποστόλου Παύλου φανερώνει ότι υπάρχει ταυτότητα εμπειριών μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης και ότι όλα όσα έγιναν στην Παλαιά Διαθήκη αποτελούν την ιερά ιστορία, που δείχνουν το πως ο Θεός προετοίμασε τον λαό για την έλευση τού Χριστού....

Ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης, αναλύοντας τι είναι η τελειότητα, αναφέρει ως πρότυπο τελειότητος τον Προφήτη Μωϋσή, που έφθασε στην θεωρία του Θεού και είδε τον άκτιστο Λόγο. Αλλά και ο Μέγας Βασίλειος, όταν αναλύει τους Ψαλμούς τού Δαυίδ, ερμηνεύει διάφορα γεγονότα και πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης, όπως τους Μακκαβαίους, και τα θέτει υποδείγματα στους Χριστιανούς της εποχής του. Το ίδιο κάνουν όλοι οι άγιοι Πατέρες πράγμα που δείχνει ότι έβλεπαν την ενότητα που υπάρχει μεταξύ της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης και ότι και στις δύο Διαθήκες διασώζεται η ίδια παράδοση που οδηγεί τον άνθρωπο στην τελείωση και τον αγιασμό....

Η Παλαιά Διαθήκη χρησιμοποιείται και σήμερα ακόμη και στο Σύμβολο της Πίστεως: “Πιστεύω εις έναν Θεό Πατέρα Παντοκράτορα ποιητήν ουρανού και γης ορατών τε πάντων και αοράτων”, “…Κατά τας Γραφάς”, “Και εις το Πνεύμα … το λαλήσαν δια των προφητών”. Ακόμη και τη Μεγάλη Βδομάδα διαβάζουμε Ψαλμούς και Προφητείες.

Η Παλαιά Διαθήκη είναι Λόγος του Θεού. Ο Ιερός Χρυσόστομος λέει : “Προέλαβεν την Καινή η Παλαιά και ηρμήνευσεν την Παλαιά η Καινή”. Και επίσης :”Η Καινή Διαθήκη κρύβεται στην Παλαιά και η Παλαιά ανοίγεται στην Καινή Διαθήκη”.

Η Παλαιά Διαθήκη γράφηκε με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος (όπως ακριβώς και η Καινή). Χρησιμοποιήθηκε από τον ίδιο τον Χριστό, από τους Αποστόλους και ανά τους αιώνας απ' όλους τους Αγίους της Εκκλησίας μας.... Πιο απλά μπορούμε να πούμε πως ολόκληρη η Παλαιά βοά ότι «ο Χριστός έρχεται» ενώ η Καινή πιστοποιεί πως «ο Χριστός ήρθε».

....Περί προτυπώσεων του Χριστού στην Π.Δ., αναφέρουμε ότι αμέσως μετά την πτώση των πρωτοπλάστων ο Πανάγαθος και όλος αγάπη Θεός προαναγγέλλει την λύτρωση του ανθρωπίνου γένους και την τιμωρία του όφεως (διαβόλου). Συγκεκριμένα ο Θεός λέει στο φίδι πως από την γυναίκα θα προέλθει απόγονος ο οποίος θα του συντρίψει το κεφάλι (με την Σταύρωση και την Ανάστασή Του) και αυτός θα του τρυπήσει την φτέρνα (δια του πάθους κατά την ανθρώπινη φύση Του) (Γεν. 3, 15). Αυτήν την ολοφάνερη προφητεία για την έλευση, Σταύρωση και Ανάσταση του Χριστού την ονομάζουν οι Άγιοι Πατέρες «πρωτευαγγέλιο». 

Όλα τα βιβλία της Π. Δ. βρίθουν από προτυπώσεις, προεικονίσεις και προφητείες για το πρόσωπο του Χριστού, τον επί γης βίο Του αλλά και για την Εκκλησία Του, μέχρι και την Δευτέρα Παρουσία Του: Ο Ισαάκ (Γεν. 22), ο Μελχισεδέκ (Γεν. 14, 17-24), ο Ιωσήφ (Γεν. 37 και εξής) και τόσοι άλλοι είναι προτυπώσεις αυτού του ίδιου του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Σας θυμίζουμε την φλεγομένη και μη καιομένη βάτο (Εξ. 3, 16), την κιβωτό της διαθήκης (Εξ. 25, 10-22), τον πόκο του Γεδεών (Κριτ. 6, 37-40) και τόσες άλλες ολοφάνερες προτυπώσεις της Θεοτόκου και του υπερφυή τρόπου της συλλήψεως απ' Αυτήν του Λόγου του Θεού. Επίσης εύγλωττα προεικονίζεται η Γέννηση του Χριστού στο όνειρο του Ναβουχοδονόσορα με τον «λίθο άνευ χειρός τμηθέντα» (Δαν. 2)· η τριήμερος ταφή και Ανάσταση με την παραμονή του Ιωνά εντός του κήτους (Ιων. 2, 1-11)· η δια του Σταυρού λύτρωση των ανθρώπων με το γεγονός της υψώσεως του χάλκινου όφεως υπό του Μωυσέως (Αριθ. 21, 4-9)· και φτάνει ο προφήτης Ιεζεκιήλ να προλέγει, σαν να είναι παρών, την ανάσταση όλων των νεκρών «εν τη εσχάτη ημέρα» (Ιεζ. 37). Οι Προφήτες προλέγουν όλα τα γεγονότα που αφορούν στο θείο πρόσωπο του Χριστού εκατοντάδες χρόνια πρίν. Για του λόγου το αληθές θα αρκούσε μια γρήγορη φυλλομέτρηση και μόνον του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου. Ο ιερός Ευαγγελιστής αναφέρεται σε πληθώρα προφητειών και αποδεικνύει πώς βρίσκουν εκπλήρωση στο πρόσωπο του Θεανθρώπου. Πόσο εκπληκτική είναι η παραπομπή στις ιερές Γραφές από τον Κύριο, την στιγμή που βρίσκεται επί του Σταυρού, με την φράση «Θεέ μου, Θεέ μου ινατί με εγκατέλιπες;» (Μτθ. 27, 46). Είναι η αρχή του 22ου Ψαλμού όπου προφητεύονται λεπτομερώς τα γεγονότα του θείου Πάθους....

Ο ίδιος ο Χριστός μας καλεί να μελετήσουμε τις Γραφές διότι αυτές μαρτυρούν για Αυτόν (Ιωαν. 5, 39), ή όποτε άλλοτε αναφέρεται στις Γραφές εννοεί ασφαλώς την Παλαιά Διαθήκη.

Λέγει ο Αγιορείτης π. Αρτέμιος Γρηγοριάτης για την πολεμική εναντίον της Παλαιάς Διαθήκης από Νεοεποχίτες, Νεοειδωλολάτρες κ.λ.π., τονίζει ότι υπήρχε πάντα.... Η Παλαιά Διαθήκη, είναι όρος καθαρά Χριστιανικός, και όχι εβραϊκός.... Ο ίδιος ο Θεός κηρύττεται και στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη....

Σχετικά με την εντύπωση ότι η Παλαιά Διαθήκη περιέχει «μύθους», και αναρωτιούνται γιατί να μην δεχτούμε και να σπουδάζουμε τους αρχαιοελληνικούς μύθους και να μένουμε σε κείνους της Παλαιάς Διαθήκης ο π. Αρτέμιος λέγει ότι π.χ. τον Κατακλυσμό του Νώε τον συναντάμε και στην ιστορία, στην βιβλική ιστορία και στους διαφόρους μύθους, όπως είναι στον μύθο του Δευκαλίωνα, στο μύθο του Φιλήμονος και Βαυκίδος κ.α. Η Ιστορία βάσει όλων αυτών των παραδόσεων, είτε ελληνικών, είτε εβραϊκών, μας λέει ότι υπήρχε κάποτε ένας μεγάλος Κατακλυσμός και κάποιος ή κάποιοι σώθηκαν σε μία κιβωτό. Αυτό είναι ένα γεγονός. Όταν όμως, η Ιστορία λέει μετά τον Κατακλυσμό τα παιδιά του Νώε, ο Σήμ, ο Χάμ και ο Ιάφεθ, είναι οι πρόγονοί μας, οι οποίοι άφησαν και πολλαπλασίασαν το γένος των ανθρώπων. Στο μύθο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας λένε ότι περπατούσανε στον κάμπο της Θεσσαλίας, οι δυο τους, αφού δεν υπήρχε πλέον το γένος των ανθρώπων, και έπαιρναν πέτρες, τις πετούσαν πίσω τους και από εκεί γεννιόντουσαν οι άνθρωποι, από τις πέτρες. Και λέμε τώρα: πιο είναι πλησιέστερο προς την πραγματικότητα και στην σημερινή Ιστορία, όταν γεννιούνται άνθρωποι από ανθρώπους, ή όταν γεννιούνται άνθρωποι από πέτρες;

Για το αν η Παλαιά Διαθήκη είναι ένα βιβλίο αντιγραμμένο εν πολλοίς απ’ τα «Ερμητικά Κείμενα» ο π. Αρτέμιος  λέγει ότι διάφοροι Νεοεποχίτες, Ελλαδιστές και Ολυμπιστές ισχυρίζονται ψευδώς ότι "η Παλαιά Διαθήκη είναι ένα βιβλίο αντιγραμμένο εν πολλοίς απ’ τα «Ερμητικά Κείμενα» που «γράφηκαν» 9000 χρόνια προ Χριστού, ενώ η Βίβλος είναι 1500 χρόνια προ Χριστού. Τι είναι τα «Ερμητικά Κείμενα»; Συγχρόνως με την μετάφραση στα ελληνικά της Παλαιάς Διαθήκης στα χρόνια του Πτολεμαίου του Β΄, έχουμε και την μετάφραση από την ιερογλυφική γραφή στην ελληνική γραφή των λεγομένων Ερμητικών Κειμένων, τα οποία αναφέρονται στον Ερμή τον Τρισμέγιστο, μια αιγυπτιακή θεότητα. Πιθανόν πρόκειται για κάποιον αρχαίο βασιλέα των Αιγυπτίων, που θεοποιήθηκε, και ο Αιγύπτιος ιερέας Μανέθων έκανε ένα πάντρεμα εκείνου του αρχαίου βασιλέως και του Ερμού του Ελληνικού, όταν του ζήτησε ο Πτολεμαίος να κάνει την μετάφραση..."

Η απάτη ξεσκεπάζεται από το γεγονός ότι "τα ιερογλυφικά (αποδείχτηκε από την επιστήμη) δεν διαβάζονται, ήταν σκίτσα απλά. Και πώς το ξέρουμε αυτό; Μας το λένε και οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, το ξέρουμε και από την Ιστορία ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ιερείς, στα Ελληνιστικά χρόνια, παίρνανε ένα ύφος σοβαρό και άρχιζαν να απαγγέλλουν τα ιερογλυφικά, και δεν έλεγαν τίποτε άλλο παρά αυτά που είχαν πει οι αρχαίοι Έλληνες και που έλεγε και η Βίβλος.

Αντέγραφαν λοιπόν την Βίβλο, έβαζαν και δικές τους σάλτσες και ήταν κείμενα νεότερα. Δηλαδή κείμενα που εκείνοι τα συνέθεσαν εκείνη την ώρα, γιατί ήταν σοφοί και ήξεραν τις δύο παραδόσεις, για να δείξουν ότι οι Αιγύπτιοι ήξεραν περισσότερα. Αυτό είναι εις βάρος όχι μόνο των Εβραίων, αλλά και των Ελλήνων, ότι τάχα η Αιγυπτιακή παράδοση είναι παλαιότερη και της Ελληνικής παραδόσεως. Αυτό όμως το ειρωνεύονταν ακόμη και ο Απολλόδωρος και οι αρχαίοι Έλληνες....

 Με τα σημερινά δεδομένα, τα Ερμητικά Κείμενα είναι νόθα, περίπου του 150 μετά Χριστόν, δηλαδή του 2ου αιώνος. Αυτό σημαίνει ότι είναι γραμμένα μετά το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, δηλαδή μετά την Καινή Διαθήκη, άρα έχουν πάρει πολλά στοιχεία απ’ όλη την Αγία Γραφή...."

Και πως όλοι αυτοί οι πλανεμένοι "θεωρούν τα Ερμητικά κείμενα, κείμενα καθαρά από ιερογλυφικά, κείμενα Αιγυπτιακά, μονοθεϊστικά έστω, ως ελληνικό κτήμα, και δεν θεωρούμε ελληνικό κτήμα την Βίβλο που μεταφράστηκε στα Ελληνικά, δηλαδή την μετάφραση των Εβδομήκοντα, την Παλαιά Διαθήκη";

Επίσης, ο Χριστιανισμός δεν είναι Ιουδαϊκή αίρεση. Αν ήμασταν Ιουδαϊκή αίρεση, θα έπρεπε πρώτα απ’ όλα να γιορτάζουμε το Πάσχα των Εβραίων, δηλαδή την διάβαση της Ερυθράς Θαλάσσης. Θα έπρεπε να γιορτάζουμε την Σκηνοπηγία, το Ιωβηλαίο, την Πεντηκοστή των Εβραίων και άλλες εορτές, αλλά και να κάνουμε και την περιτομή. Πράγματα που δεν συμβαίνουν.... 

 Οι Εβραίοι ονομάζονται περιούσιος ή εκλεκτός λαός του Θεού, όχι γιατί έχουν κάποιες περισσότερες γνώσεις, ή γιατί έχουν κάποιες ικανότητες σπουδαιότερες... Εκλεκτός και περιούσιος λαός ήσαν επειδή μας έδωσαν στην ανθρωπότητα την Παναγία, απ’ όπου θα γεννιόταν και ο Χριστός. Από την στιγμή που εκείνοι απεμπόλησαν το Ευαγγέλιο και οι ίδιοι δεν δέχτηκαν το κήρυγμα της Αναστάσεως και το μήνυμα του Ευαγγελίου, αυτοί πλέον γίνανε εχθροί του Ευαγγελίου και αντ’ αυτών, βέβαια ήρθαν στην θέση τους τα Έθνη. Ο Χριστός είπε στους ίδιους: «Θα φύγει από σας η Βασιλεία και θα δοθεί σε Έθνος που θα κάνει τους καρπούς της Βασιλείας».

 ...Άραγε, γιατί οι δωδεκαθεϊστές κλπ ενδιαφέρονται (αρνητικά) για την Βίβλο, ειδικά για την Παλαιά Διαθήκη, για τον Αβραάμ, τον Ιωσήφ, τον Μωυσή, και δεν ενδιαφέρονται για τον σημερινό Σιωνισμό, τους Εβραίους και δεν ασχολούνται καθόλου με αυτό το θέμα, που είναι σαφέστερο. Δεν μιλάνε καθόλου για τις τράπεζες Ροκφέλερ, για το ότι κατέχουν τα ηνία στον κόσμο, και ασχολούνται και απορρίπτουν την Παλαιά Διαθήκη. Αυτή η πολεμική πρέπει να μας βάλει σε υποψίες. Την Παλαιά Διαθήκη οι Εβραίοι την πέταξαν (όταν μιλάμε για Παλαιά Διαθήκη, σημαίνει την μετάφραση των Εβδομήκοντα). Στο Φάρο της Αλεξανδρείας οι Εβραίοι, από τον καιρό του Πτολεμαίου μέχρι και τα χρόνια του Χριστού, πανηγύριζαν την μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης, όπως λέει και ο Φίλων, γιατί έγινε γνωστός πλέον σε όλο τον κόσμο (στα Ελληνικά) ο Μονοθεϊσμός και έγινε εξελληνισμός της μονοθεΐας. Όμως έγινε «αποφράς ημέρα» για τους Εβραίους (η ημέρα αυτή της μετάφρασης) και οι Εβραίοι σήμερα καταριώνται την ημέρα αυτή, γιατί διαδόθηκε με την Παλαιά Διαθήκη το Ευαγγέλιο στα Ελληνικά, και έτσι πλέον κέρδισαν οι Χριστιανοί εις βάρος των Εβραίων. Οι Εβραίοι λοιπόν μισούν την μετάφραση των Εβδομήκοντα, προσπάθησαν να φτιάξουν νέες μεταφράσεις Ελληνικές, οι οποίες είχαν αρκετά λάθη και άλλαξαν πολλά Χριστολογικά χωρία.... Το αρχαιότερο κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης είναι σήμερα η μετάφραση των Εβδομήκοντα, γραμμένο στα Ελληνικά. Αφ’ ής στιγμής μεταφράστηκε στα Ελληνικά, έγινε κτήμα ημών των Χριστιανών, ημών των Ελλήνων, έγινε δική μας παράδοση. Όταν λοιπόν οι Δωδεκαθεϊστές πολεμούν την Παλαιά Διαθήκη, στην ουσία παίζουν το παιχνίδι των Εβραίων απ’ την άλλη μεριά. 

Άλλοι αναρωτιύνται, τι μας ενδιαφέρει η Εβραϊκή παράδοση η Βίβλος, στην Ελληνική πραγματικότητα;

Εκείνο που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι από την Παλαιά Διαθήκη παίρνουμε τα ιστορικά γεγονότα, τα ηθικά γεγονότα σαν παραδείγματα ή αντιπαραδείγματα, και κυρίως παίρνουμε την αλληγορία, που είναι οι Προφητείες που ετοίμασαν τον λαό για τον ερχομό του Μεσσία.

Έτσι λοιπόν η Παλαιά Διαθήκη είναι ένα κείμενο ιερό, το οποίο το κρατάμε στα χέρια μας εμείς οι Έλληνες. ΄Οσο λοιπόν και να μας μισούν οι Ιουδαίοι, όσο και να μας εγκαλούν οι Δωδεκαθεϊστές, εμείς οι Ορθόδοξοι Έλληνες κρατούμε την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη στα χέρια μας ως ασύλητο και ανεκτίμητο θησαυρό. Και στις δύο Διαθήκες, σ’ όλη την Αγία Γραφή, κηρύσσεται ο ίδιος ο Κύριός μας, ο Χριστός. Αυτός μόνο παραμένει χτες και σήμερα ο Αυτός και εις τους αιώνας.

Ο Χριστός ήρθε, εκπλήρωσε τις Προφητείες και έδωσε νόημα στο νόμο και τη μετάνοια με την άφεση των αμαρτιών δια του Τιμίου του Αίματος και αφαίρεσε από το θάνατο τη δύναμη με την Ανάσταση Του.

Επιμέλεια: Στρατής Ανδριώτης