Hot Spots στα νησιά. Η Μόρια, οι MKO, η απουσία του κράτους. Η πολιτική διαχείριση του μεταναστευτικού - προσφυγικού (Νίκος Γεωργιάδης)

Η εικόνα από το drone είναι λεπτομερής. Μία μικρή κωμόπολη με διάφορες δομές και υποδομές είναι γεωμετρικά τοποθετημένη μέσα σε ένα κομμάτι γης. Από ψηλά διακρίνονται τα πάντα. Μέσα σε τέσσερα χρόνια η Μόρια από μία τοποθεσία έξω από τη Μυτιλήνη έγινε παγκοσμίως γνωστή ως Hot Spot υποδοχής οικονομικών κυρίως μεταναστών και πολλών προσφύγων. Το νησί της Λέσβου, όπως και αυτό της Χίου, της Σάμου και της Λέρου, άλλαξε όψη. Άλλαξε και η οικονομία του νησιού. Στήθηκε μία αλυσίδα «φασόν» γύρω από το Hot Spot. Υπηρεσίες, logistics, υποδομές τροφοδοσίας, τεχνικά δίκτυα, νομικά πρόσωπα, ΜΚΟ, υπηρεσίες περίθαλψης, μεταφραστές, διαχείριση απορριμμάτων, συστήματα ασφαλείας (ορατά και μη), catering παντός είδους ποιότητας και προσανατολισμού και πολλοί ειδικοί. Ειδικοί από Βρυξέλλες, από την Αθήνα, από τον ΟΗΕ, από τα πανεπιστήμια. Η αγορά των ενοικίων στα προαναφερθέντα νησιά εκτοξεύτηκε, όχι όπως στα Χανιά, το Ηράκλειο ή την Κέρκυρα, λόγω Airbnb, αλλά λόγω ζήτησης από άτομα που επανδρώνουν το «ειδικό φασόν» εξυπηρέτησης της Μόριας και των άλλων Hot Spots στα νησιά. Άλλαξε και το επιχειρηματικό προφίλ στη Λέσβο. Ο καθημερινός πελάτης της τάδε ταβέρνας δεν είναι πια ο τουρίστας ή ο τούρκος επισκέπτης αλλά ο πρόσφυγας από τη Συρία ή ο οικονομικός μετανάστης από την Υεμένη. Μέσα στην κουζίνα εργάζεται κάποιος άλλος πρόσφυγας που ξέρει τις συνήθειες των μεταναστών, ο κατάλογος είναι γραμμένος και στα αραβικά, τα υλικά αλλάζουν καθώς και η γεύση του κεμπάπ...

Μέσα στη μικρή πολιτεία της Μόριας, όπως σε κάθε ιδιότυπη κοινωνία με ανθρώπους περαστικούς, απελπισμένους, κυνηγημένους ή απλώς τυχοδιώκτες, ανθίζουν όλα τα επαγγέλματα και όλες οι «κρυφές» δομές. Δραστηριοποιούνται οι μαφίες. Απλώνονται τα δίκτυα των διακινητών, εξαπλώνονται τα δίκτυα της πορνείας, βρίσκει δουλειά το λαθρεμπόριο κάθε είδους και τύπου. Ιρακινοί ή Αφγανοί νταβατζήδες παρέα με χαμένους τζιχαντιστές δίπλα από μαφιόζους διακινητές. Γνωστές παγκοσμίως ΜΚΟ λειτουργούν πλάι πλάι με αλλόκοτες νεόφερτες δομές. Περίεργες οργανώσεις εμφανίζονται από το πουθενά και στο τέλος αποδεικνύεται πως είναι δήθεν ΜΚΟ αλλά που εργάζονται ως υπηρεσίες security.

Όπου δεν υπάρχει κράτος υπάρχει φασισμός. Πρόκειται για μία αλήθεια η οποία δυστυχώς επιβεβαιώνεται με κάθε ευκαιρία. Αυτό ακριβώς συνέβη στη Μόρια και σε άλλα Hot Spots. Η ανεπαρκής κεντρική εξουσία έδωσε το δικαίωμα στα παράπλευρα κυκλώματα να λειτουργήσουν ασύμμετρα και να επιβάλουν τη λογική τους. Η δομή υποδοχής στη Λέσβο εξελίχθηκε σε υποκριτικό  άλλοθι των δυτικών ΜΜΕ που κατηγορούσαν για αναλγησία της Αθήνας και κατήγγειλαν ανθρωπιστική καταστροφή στη Μόρια. Την ίδια ώρα ωστόσο οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συστηματικά υπονόμευαν κάθε συμφωνία και κάθε προοπτική από κοινού διαχείρισης του μεταναστευτικού ζητήματος. Στο βασίλειο της υποκρισίας των Βρυξελλών, ο έλληνας Επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος δεν ένιωσε ούτε μία στιγμή την ανάγκη να ορθώσει το ανάστημά του απειλώντας με παραίτηση, όταν εξόφθαλμα ο πλούσιος ευρωπαϊκός βορράς αρνιόταν πεισματικά και συστηματικά να αναλάβει μερίδιο διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης.

Τελικά η Ελλάδα αργά αλλά σταθερά εξελίχθηκε σε μία «αποθήκη ψυχών» με επίκεντρο το Βόρειο Αιγαίο. Το ίδιο και η Ιταλία με επίκεντρο τη Λαμπεντούζα. Σε μικρότερο βαθμό και η Μάλτα. Πιο ελεγχόμενα και η Ισπανία.

Η «καραμέλα» στο στόμα των δυτικών διπλωματών ήταν και είναι η συμφωνία ΕΕ με την Τουρκία. Μία συμφωνία αμφιλεγόμενη εξ αρχής και άκρως προβληματική η οποία για να λειτουργήσει χρειάζεται τη θετική στάση και των δύο πλευρών. Ποτέ δεν υπήρξε και μάλιστα εκατέρωθεν μία συμφωνία εμπιστοσύνης μεταξύ Άγκυρας και Βρυξελλών. Όποτε η συμφωνία λειτούργησε οι ροές μεταναστών ήταν ελεγχόμενες. Όταν η συμφωνία για λόγους άλλους δεν λειτούργησε, αυξήθηκαν οι ροές. Ποιοι είναι οι «άλλοι λόγοι». Είναι οι πολεμικές επιχειρήσεις επί του εδάφους. Ρώσοι, Σύροι, Αντιπολιτευόμενοι Σύροι, Κούρδοι, Τζιχαντιστές, Τούρκοι, Αμερικανοί, Γάλλοι και Βρετανοί, Ιρανοί και Ιρακινοί, εμπλέκονται σε αυτές τις πολεμικές επιχειρήσεις. Στα εδάφη αυτά κατοικούν άνθρωποι. Οι πληθυσμοί αυτοί μετακινούνται ανάλογα με τη βιαιότητα των συγκρούσεων. Αυτονόητα πράγματα.

Λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια έξαρσης της επιθετικότητας των εμπολέμων οι ροές αυξάνονται. Η αύξηση στη ζήτηση διακίνησης των ανθρώπων αυτών ενεργοποιεί τα διεθνή κυκλώματα διακινητών. Δεν είναι μόνον Τούρκοι οι διακινητές. Είναι και Έλληνες (συνελήφθη ένας έλληνας προ ημερών στη Σμύρνη), είναι Σύροι, είναι Ιρακινοί, είναι όμως και Αλβανοί ή Ιταλοί. Προφανώς είναι και Λίβυοι ή Λιβανέζοι. Τα κυκλώματα λειτουργούν ανορθόδοξα σε πλαίσιο  ασύμμετρου πολέμου. Μέσω αυτής της ασύμμετρης απειλής τζιχαντιστικές οργανώσεις «ανακυκλώνουν» τους ανθρώπινους πόρους τους.

Η παρούσα κυβέρνηση είχε καταγγείλει με ιδιαίτερη οξύτητα τις πολιτικές διαχείρισης της προηγούμενης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στο μεταναστευτικό - προσφυγικό. Είχε απόλυτο δίκιο. Όταν καταγγέλλεις τους προηγούμενους τότε θα πρέπει η δική σου διαχείριση να είναι αποτελεσματικότερη. Μέσα σε τρεις εβδομάδες εξαγγέλθηκαν τρεις δέσμες μέτρων. Η ολοκλήρωση του φράχτη στον Έβρο και το σφράγισμα των συνόρων, η εντατικοποίηση ελέγχου στις θαλάσσιες οδούς, η αυστηροποίηση της έκδοσης ασύλου, η ενίσχυση σε προσωπικό και υλικό των μηχανισμών αστυνόμευσης της συνοριακής γραμμής, η διεθνοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος, η αύξηση του αριθμού  επιστροφής μεταναστών στην Τουρκία. Αν κανείς ανατρέξει σε επίσημες ανακοινώσεις των κυβερνήσεων των 5 τελευταίων ετών θα αντιληφθεί πάραυτα πως όλες αυτές οι προτάσεις είναι διαχρονικές, διακομματικές, επαναλαμβανόμενες και ανακυκλούμενες. Με λίγα λόγια για άλλη μία φορά στον πυρήνα της κυβερνητικής πολιτικής συνυπάρχουν η αδυναμία αντίδρασης στην πραγματικότητα, η πάγια υποψία πως για όλα φταίει η Τουρκία, η διαρκής γκρίνια για την υποκρισία της Ευρώπης, η πεποίθηση πως η Αθήνα και η κακόμοιρη Ελλάδα «κάνουν ό,τι μπορούν».

Λάθος. Η ανεπάρκεια υποδομών υποδοχής δεν είναι αποτέλεσμα ευρωπαϊκής υποκρισίας ή της τουρκικής επιθετικότητας αλλά η αδυναμία του ελληνικού κράτους να χρησιμοποιήσει τα παχυλά κονδύλια από την ΕΕ για τη δημιουργία ασφαλούς και αποδεκτού περιβάλλοντος για τη φιλοξενία μεταναστών.

Η ανεπάρκεια μηχανισμών ασφαλείας δεν οφείλεται στην αμηχανία των Βρυξελλών ή στη διγλωσσία των Ευρωπαίων αλλά στην πάγια κρατική αδυναμία της χώρας να συγκροτήσει σύγχρονους μηχανισμούς  επιτήρησης και επεξεργασίας πληροφοριών.

Η κατασπατάληση κονδυλίων από την ΕΕ σε άχρηστες δαπάνες ή σε «στημένες «δουλειές (επισιτισμός, catering κλπ) δεν οφείλεται σε αδυναμία των Ευρωπαίων αλλά στη συνειδητή υποκοσμική λειτουργία των ντόπιων μηχανισμών από το Υπουργείο Άμυνας μέχρι το Υπουργείο Εξωτερικών  (κύκλωμα έκδοσης παράνομης βίζας από το ελληνικό προξενείο στο Νέο Δελχί, φερ’  ειπείν).

Η λειτουργία παράνομων δικτύων έκδοσης πλαστών εγγράφων, επιτάχυνσης διαδικασιών έκδοσης δικαστικών αποφάσεων για το άσυλο, προώθησης μεταναστών από την Ελλάδα στην Ευρώπη κ.λπ. δεν είναι απόδειξη ευρωπαϊκής παρανομίας αλλά ντόπιας παρακμής και διολίσθησης σε υποκοσμικές πρακτικές που διαπερνούν κάθετα τις κρατικές βαθμίδες.

Η Μόρια, για να το καταλάβουμε, είναι μόνο η αρχή. Τα επόμενα χρόνια θα φαντάζει σαν «πταίσμα» μπροστά στο μέγεθος του αδιεξόδου διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών. Και μία τελευταία παρατήρηση. Προ εβδομάδας διεξήχθη συνάντηση στη Μάλτα μεταξύ Γαλλίας, Ιταλίας, Ισπανίας και Μάλτας για την κατάληξη σε συμφωνία από κοινού διαχείρισης των ροών και ποσοστιαίας κατανομής του βάρους φιλοξενίας των μεταναστών. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο η Ελλάδα δεν προσκλήθηκε. Προφανώς οι Ευρωπαίοι θεωρούν αυτή τη χώρα συνολικά ως ένα διαρκώς τροφοδοτούμενο  γιγαντιαίο Hot Spot, όπου όποιος εισέρχεται καλό θα ήταν να μην εξέρχεται.