«Η Παναγία αγαπά την Ελλάδα»

Για την Παναγία

Του Λευτέρη Θεοδωρακόπουλου 

Στα σπίτια μας στις πιο ξεχωριστές και ιδιαίτερες γωνιές υπάρχει πάντα μια εικόνα της Παναγιάς. Όταν το βλέμμα σου πέφτει πάνω στην εικόνα αυτή η ψυχή σου γαληνεύει, χωρίς ποτέ να καταφέρεις να εξηγήσεις το γιατί και το πώς συμβαίνει αυτό Στο Άγιο Όρος μου είχε πει κάποτε ένας γέροντας πως η Παναγία αγαπά την Ελλάδα, γιατί σε αυτό το σημείο της γης λατρεύεται και αγαπιέται όσο πουθενά αλλού.Τα έβαλα κάτω μετά από μέρες αυτά που μου είπε ο γέροντας και διαπίστωσα πόσο δίκιο είχε. Πόσες μεγάλες και ιστορικές στιγμές της Ελλάδας έχουν συνδεθεί με τη χάρη της.
Από τον Ακάθιστο Ύμνο στο Βυζάντιο, στην Επανάσταση του 21, στις εικονίτσες με τη φιγούρα της που έδιναν οι μάνες των φαντάρων πριν φύγουν για το πόλεμο του 40 και πολλές ακόμη, μέχρι και τις ημέρες μας. Η μορφή της πάντα γαλήνια και στοργική και ίσως η γέφυρα του Θεού για να έρθει σε εμάς. Δεν ξέρω πως και τι μπορώ να γράψω σήμερα για τη Θεοτόκο μας, που λίγα 24ωρα μένουν για να τη γιορτάσουμε όπως της αξίζει. Δεν είναι ότι φοβάμαι να γράψω, αλλά το τι πιστεύει ο καθένας μας είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο και ξεχωριστό για εκείνον/ην και τη ψυχή του/της...
Ωστόσο όπως προανέφερα πάνω η Παναγίτσα μας είναι κομμάτι όχι μόνο της πίστης μας αλλά και της ιστορίας και της παράδοσης μας. Πέρυσι συνέβη ένα ιστορικό γεγονός, επαναλειτούργησε η Παναγιά των Ποντίων η Σουμελά. Ήχησαν οι καμπάνες της μετά από 87 χρόνια. Ζήτησα από το Φάνη Μαλκίδη να μου στείλει ένα κείμενο, το οποίο ακολουθεί, για την Παναγία Σουμελά, που εκπροσωπεί τον ελληνισμό που ξεριζώθηκε από τη γη του, το Πόντο και κοντεύει να σβηστεί από τις σελίδες των βιβλίων αλλά και από τις μνήμες μας δυστυχώς. 

Η Σουμελά των Ποντίων 

Οι εκδηλώσεις προς τιμήν της Παναγίας Σουμελά αποτελούσαν πάντοτε σημαντικό κομμάτι της κοινωνικής ζωής του Ποντιακού Ελληνισμού για χιλιάδες χρόνια. Η Παναγία των Ποντίων ήταν στην πατρίδα η αρχή και το τέλος της ζωής, η πίστη, η αγάπη και η στήριξη. Το αγίασμα του μοναστηριού και οι θεραπευτικές του ιδιότητες έκαναν πασίγνωστη τη μονή όχι μόνο στους χριστιανούς, αλλά και στους μουσουλμάνους που ακόμη συνεχίζουν να το επισκέπτονται και να ζητούν τη χάρη της Παναγίας. Η θέση που είχαν δώσει οι Κομνηνοί και η αυτοκρατορία τους στην Παναγία Σουμελά, φανερώνει τη σημασία της, ενώ ακόμη και οι σουλτάνοι είχαν προσωπικές εμπειρίες των θαυμάτων που επιτελούσε η Παναγία Σουμελά, αφού αναφέρεται η περίπτωση του σουλτάνου Σελήμ A΄ που θεραπεύτηκε από σοβαρή ασθένεια με τη βοήθεια του αγιάσματος της μονής. Παράλληλα το μοναστήρι αποτελούσε και χώρο διαφύλαξης της παράδοσης και της ελληνικότητας. Πολύτιμα έγγραφα και πολλά αρχαία χειρόγραφα φυλάγονταν στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού, μέχρι το 1922, ενώ μέσα στη βιβλιοθήκη της μονής βρήκε το 1868 ο ερευνητής Σάββας Iωαννίδης το πρώτο ελληνικό χειρόγραφο του Διγενή Aκρίτα. 

Η καταστροφή, το μαζικό έγκλημα, η γενοκτονία, στέρησε τη συνέχεια αυτής της μεγάλης θρησκευτικής παράδοσης για πολλά χρόνια. Tο 1922 οι κεμαλικοί κατέστρεψαν ολοσχερώς το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά και αφού πρώτα λήστεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα, μετά έβαλαν φωτιά, για να σβήσουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους, τα οποία σε όλον τον Πόντο στοίχισαν της ζωή συνολικά σε 353.000 Έλληνες. Ένα έγκλημα, αυτό της γενοκτονίας, το οποίο έμεινε μαζί με την εικόνα της Παναγίας για πολλά χρόνια στο σκοτάδι και όχι στο φως. Η Παναγία Σουμελά, μαζί με το ευαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου και τον σταυρό του αυτοκράτορα της Tραπεζούντας Mανουήλ Kομνηνού, θα περιμένουν τριάντα περίπου χρόνια στον Πόντο, μέχρι να έλθουν στον ελλαδικό χώρο. Οι μοναχοί είχαν την πρόνοια να τα κρύψουν στην εκκλησία της Aγίας Bαρβάρας και να τα διασώσουν. Δυστυχώς όλα τα άλλα μνημεία του Πόντου έχουν καταστραφεί και ο Πόντος από χώρος όμορφος και γεμάτος παλάτια, σχολεία και εκκλησίες, έχει γίνει τόπος ερειπίων και τσιμέντου. 

Η ζωή των Ποντίων προσφύγων στην Ελλάδα όπως όλοι γνωρίζουμε την πρώτη περίοδο ήταν δύσκολη. Ωστόσο ο δυναμισμός τους κατόρθωσε να τους βοηθήσει και να αποκατασταθούν στον ελλαδικό χώρο ή όπου άλλού έγιναν ξανά πρόσφυγες στη συνέχεια (Ευρώπη, ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, ΕΣΣΔ). Η Παναγία τους όμως είχε μόνο στον Πόντο, και μόνο μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου έγινε αυτό κατορθωτό. Όπως έγραψε και ο Λεωνίδας Iασωνίδης: «Eν Eλλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Το 1951 στη Βέροια Mε την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος». Το 1951 ο Φίλων Kτενίδης έκανε πράξη την επιθυμία όλων των Ποντίων, με τη θεμελίωση της μονής της Παναγίας Σουμελά στην Καστανιά της Βέροιας, όπου και βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα την οποία, εικονογράφησε ο Eυαγγελιστής Λουκάς. Έχει μεγάλη σημασία ότι οι Πόντιοι σε όλον τον κόσμο τιμούν την Παναγία τους και δημιουργούν δεσμούς με αυτήν, όπου και εάν βρίσκονται. Έτσι αντίστοιχες εκκλησίες και ιερά ιδρύματα της Παναγίας Σουμελά έχουν δημιουργηθεί από Πόντιους των ΗΠΑ και της Αυστραλίας, τιμώντας και αυτοί την Παναγία Σουμελά, την Παναγία των Ελλήνων του Πόντου. Η Παναγία Σουμελά και η συνέχεια….σήμερα 

Η λειτουργία στην Παναγία Σουμελά τον 15αυγουστο αποτελεί μία ιστορική στιγμή για όλους, Έλληνες και μη. Είναι ένα γεγονός που λίγοι πριν μερικά χρόνια μπορούσαν να το σκεφθούν και να το υλοποιήσουν και πολλοί, οι περισσότεροι, δεν το πίστευαν. Όμως η Παναγία έκανε το θαύμα της, και μάλιστα το είδαν όλοι για να μπορέσουν να πιστέψουν. ‘Όμως, «μακάριοι οι μη ειδόντες και μη πιστεύσαντες». Όταν μηχανισμοί και άνθρωποι με κάθε μέσο, αρχικά στην Τουρκία προσπάθησαν να εξαφανίσουν την ελληνική πολιτισμική, θρησκευτική παρουσία, την ανθρώπινη παρουσία γενικά, νόμιζαν ότι μπορούσαν να εξαφανίσουν τα πάντα. Νόμιζαν ότι με τη βιολογική καταστροφή θα έδιωχναν μία ιστορικής σημασίας δραστηριότητα των δικών μας ανθρώπων. Αυτό δεν έγινε γιατί εκτός των ερειπίων, γιατί έτσι κατάντησαν τα μνημεία μας, υπήρχαν και άνθρωποι, η σάρκα από τη σάρκα μας. 

Αυτοί που έμειναν εκεί, στον Πόντο, και μιλούν τη γλώσσα μας. Παράλληλα στην Ελλάδα, στα πλαίσια μίας σχιζοφρένειας, η ελληνική παρουσία στην Ανατολή, στον Πόντο και στη Μικρά Ασία, δέχτηκε μία πολεμική που όμοια της εμφανίζεται μόνο σε απολυταρχικά καθεστώτα. Ωστόσο η δυναμική είναι τόση μεγάλη που δεν μπορεί να κρυφτεί, να εξαφανιστεί. Για αυτό και το ρεύμα παρέσυρε τα σκουπίδια και τα εμπόδια. Πριν λίγα χρόνια κανείς δεν μπορούσε να περιμένει μία τέτοια εξέλιξη. Όπως και κανείς δεν περίμενε, μετά από ένα πόλεμο εναντίον της μνήμης, χιλιάδες άνθρωποι να ταξιδεύουν για να βρεθούν σε ένα σημαντικότατο σταθμό της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας. Όχι για να συγκινήσουν και να συγκινηθούν, αλλά για να νιώσουν αυτό που ένιωσαν οι προγονοί τους, ως ζωντανή μαρτυρία, ως συνέχεια, φως, δημιουργία και μέλλον. Η λειτουργία στην Παναγία Σουμελά, μετά από χρόνια σιωπής εντός και εκτός του Πόντου, μετά από τη βίαιη μαζική δολοφονία και εκδίωξη χιλιάδων Ελλήνων, χιλιάδων ανθρώπων αποτελεί ένα ορόσημο στην ιστορική μας πορεία. Το άμεσο πλέον μέλλον έχει ενδιαφέρον και κυρίως συνέχεια.

http://malkidis.blogspot.gr/2011/08/blog-post_120.html