Ο Μεγάλος Κανόνας

Τον Μεγάλο και κατανυκτικό Κανόνα συνέθεσε και συνέγραψε ο Άγιος Ανδρέας, ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, καθώς καί άλλα πολλά ψυχωφελή συγγράμματα, λόγους και κανόνες. Ο Κανόνας αυτός ονομάζεται Μέγας για τα μεγάλα, πολλά και υψηλά νοήματα, αλλά κυρίως επειδή περιλαμβάνει 250 τροπάρια που αποστάζουν άρρητη ηδονή...

Πρόκειται περί κατανυκτικής Ακολουθίας που ψάλλεται την Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ιδιαιτέρως δε, εκτός τις τέσσερις πρώτες ημέρες της Α΄ Εβδομάδας των Νηστειών (Καθαρά Δευτέρα έως Καθαρά Πέμπτη) που ο Μεγάλος Κανόνας παρεμβάλλεται στο Μέγα Απόδειπνο, διετάχθη από τους Πατέρες της Εκκλησίας να ψάλλεται την Πέμπτη της Ε΄ Εβδομάδας των Νηστειών, δηλαδή προς το τέλος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, όταν οι πιστοί αρχίζουν να αποκάμνουν, διότι προξενεί μεγάλη κατάνυξη και ωφέλεια. Οι Πατέρες όρισαν να ψάλλεται αυτή την ημέρα ο Μέγας Κανών και να αναγιγνώσκεται ο βίος της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας που συνέγραψε ο Άγιος Σωφρόνιος Ιεροσολύμων, θεωρώντας τα δύο αυτά συγγράμματα ως ψυχωφελέστερα, διότι διεγείρουν σε μετάνοια και διόρθωση βίου τους ραθύμους και αμελείς, και δεν αφήνουν τους ανθρώπους να πέφτουν και να απελπίζονται ως άνθρωποι που αμάρτησαν. Η ταύτιση των δύο συγγραμμάτων έγινε επειδή ο Άγιος Ανδρέας όταν ήταν νέος και είχε σταλεί στην Κωνσταντινούπολη από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων ως αντιπρόσωπος στην ς΄ Οικουμενική Σύνοδο (680), είχε φέρει στην Πόλη αυτά τα συγγράμματα που θεωρήθηκαν άκρως κατανυκτικά και ψυχωφελή.

Ο Μεγάλος Κανόνας θεωρείται εκδήλωση μετανοίας, που προτρέπει σε ειλικρινή εξομολόγηση και διόρθωση των ανθρώπων που αμαρτάνουν. Ο Άγιος Ανδρέας στον Κανόνα τούτο συνήθροισε και έθεσε όλες τις ιστορίες της Παλαιάς και Νέας Διαθήκης, αρχίζοντας από του Αδάμ έως την Ανάληψη του Χριστού και του κηρύγματος των Αποστόλων, προτρέποντας κάθε ψυχή προς μίμηση των καλών, αποφυγή των κακών και εις Θεόν επιστροφή δια της μετανοίας και των δακρύων πάσης αγαθής πράξεως. Με τις ιστορίες του Μεγάλου Κανόνα διηγείται την αρετή των μεγάλων ανδρών, καθώς και των φαύλων την εκτροπή, καθιστώντας γενναιότερους και ανδρειότερους τους αγωνιζόμενους. Ο Άγιος επιτήδεια συνήρμοσε και μελούργησε τα θεία αυτά νοήματα, ώστε να μπορούν να μαλάξουν και την πιο σκληρή καρδιά και να την παρακινήσουν εις κατόρθωση αρετής.

Ο Άγιος Ανδρέας που καταγόταν από την Δαμασκό και είχε γίνει μοναχός στα Ιεροσόλυμα, διακόνησε εν συνεχεία την εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλη Εκκλησία, ποίμανε για πολλά χρόνια την Κρήτη ως Αρχιεπίσκοπος και περί το 720 έτος επιστρέφοντας με πλοίο από την Κωνσταντινούπολη, εξεδήμησε στην Ερεσό της Λέσβου, όπου ευρίσκεται και το τάφος του, αποτελών σήμερα σημαντικό προσκύνημα.