"Αὐτή εἶναι ἡ ἱστορική ἀλήθεια..."

ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ προς τον ευσεβή λαό για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου: "Αὐτή εἶναι ἡ ἱστορική ἀλήθεια..."

Μέ ἰδιαίτερη συγκίνηση καί λαμπρότητα οἱ Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι ἑορτάζουμε καί ἐφέτος τήν διπλή θρησκευτική καί ἐθνική πανήγυρη, τήν 25η Μαρτίου. Ἡ Ἐκκλησία μας πανηγυρίζει τόν Εὐαγγελισμόν τῆς Θεοτόκου, τό μέγα τοῦτο θαῦμα κατά τό ὁποῖον «ὁ υἱός τοῦ Θεοῦ υἱός τῆς Παρθένου γίνεται καί Γαβριήλ τήν χάριν εὐαγγελίζεται». Τό δέ Γένος τῶν Ἑλλήνων ἑορτάζει τήν Ἐθνική μας Παλιγγενεσία, τήν Ἀνάσταση τοῦ Ἑλληνισμοῦ μετά ἀπό δουλεία πολλῶν αἰώνων μετά ἀπό ἀγῶνες καί θυσίες τῆς γενιᾶς τοῦ 1821...

Ἡ Ἐθνική αὐτή Ἐπέτειος μᾶς δίδει τήν εὐκαιρία νά θυμηθοῦμε τόν ρόλο τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ ράσου στά δύσκολα χρόνια τῆς δουλείας καί κατά τήν διάρκεια τῆς Ἐθνεγερσίας. Ἀπό τήν πρώτη στιγμή μετά τήν Ἅλωση τῆς Πόλης ἡ ἐθνικοθρησκευτική ὁμάδα τῶν Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν βρῆκε στέγη καί καταφύγιο κάτω ἀπό τήν φροντίδα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τοῦ Ὀρθοδόξου Κλήρου. Ἡ Ἐκκλησία ἔγινε ἡ πνευματική μητέρα πού προφύλαξε μέ κάθε τρόπο τά τέκνα Της παρά τούς κινδύνους καί τίς δυσκολίες. Ὁ ἱστορικός Νίκος Σβορῶνος παρατηρεῖ ὅτι «σ’ ὅλη τήν περίοδο ἀπό τόν 15ο – 17ο αἰώνα ἡ Ἐκκλησία ὑπῆρξε ἡ κατευθυντήρια δύναμη τοῦ Ἔθνους. Ἐπικεφαλῆς τῆς ἐθνικῆς ἀντίστασης σέ ὅλες τίς μορφές της, ἐργαζομένη γιά τό σταμάτημα τῶν ἐξισλαμισμῶν, συμμετέχοντας σ' ὅλες τίς ἐξεγέρσεις, ἀκόμη καί διευθύνοντάς τες (ἔχει δείξει μεγάλο ἀριθμό νεομαρτύρων, πού εἶναι σύγχρονα καί ἥρωες τῆς χριστιανικῆς πίστης καί τῆς ἐθνικῆς ἀντίστασης), ρυθμίζει ἐπίσης τήν πνευματική ζωή». Καί ὁ Βρετανός βυζαντινολόγος Στῆβεν Ράνσιμαν γράφει τά ἑξῆς γιά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας : «Ἡ Ὀρθοδοξία ἦταν ἡ δύναμη πού διετήρησε τόν Ἑλληνισμό κατά τήν διάρκεια τῶν σκοτεινῶν ἐκείνων αἰώνων ...».

Ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας ἡ Ἐκκλησία μερίμνησε γιά τήν Παιδεία καί γιά τήν διατήρηση τοῦ θρησκευτικοῦ καί ἐθνικοῦ φρονήματος. Ἕνα χρόνο μετά τήν Ἅλωση ἱδρύεται ἡ Πατριαρχική Ἀκαδημία στήν Κωνσταντινούπολη, ἡ ὁποία κατά τούς πρώτους αἰῶνες τῆς δουλείας λειτούργησε μέ πολλά ἐμπόδια. Στήν ἴδια περίοδο ὁ ἁπλός παπᾶς καί ὁ καλόγερος ἔγιναν οἱ φορεῖς τῆς στοιχειώδους μορφώσεως τῶν ἑλληνοπαίδων, ἄλλοτε φανερά καί ἄλλοτε κρυφά, ἀναλόγως τῶν συνθηκῶν. Γιά τήν ἀποφυγή τῶν ἐξισλαμισμῶν καί γιά τήν καλλιέργεια τῆς Παιδείας ἀγωνίσθηκαν μοναχοί ὅπως ὁ Νεκτάριος Τέρπος καί ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Γράφει σέ μία ἐπιστολή του ὁ Πατροκοσμᾶς : «Τέκνα μου ἀγαπητά ἐν Χριστῷ, διατηρήσατε γενναίως καί ἀτρομήτως τήν ἱεράν ὑμῶν θρησκείαν καί τήν γλῶσσαν τῶν πατέρων, διότι ἀμφότερα ταῦτα χαρακτηρίζουσι τήν φιλτάτην ἡμῶν Πατρίδα καί ἄνευ τούτων τό ἔθνος ἡμῶν καταστρέφεται». Ὁ εὐεργετικός ρόλος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας γίνεται ἐμφανής καί στόν θαυμαστό θεσμό τῆς δημοκρατικῆς αὐτοδιοικήσεως των ὑποδούλων. Οἱ κοινότητες τῶν Ἑλλήνων ἐπί Τουρκοκρατίας, ἀλλά καί οἱ κοινότητες τῶν μεταναστῶν καί Ἀποδήμων Ἑλλήνων φέρουν ὁλοκάθρα τήν σφραγῖδα τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως. Ἡ κοινότητα εἶναι ἡ προέκταση τῆς ἐνορίας.

Στίς πάμπολλες ἐξεγέρσεις τῶν ὑποδούλων γιά τήν ἀποτίναξη τοῦ Ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ ὁ κλῆρος πάντα πρωτοστατεῖ. Ἐπίσκοποι, παπᾶδες, μοναχοί βρίσκονται πάντα στήν πρώτη γραμμή. Στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰῶνος στήν Θεσσαλία καί στήν Ἤπειρο ἐπικεφαλῆς τῶν ἐξεγερθέντων ἦταν ὁ Ἐπίσκοπος Τρίκκης Διονύσιος, τόν ὁποῖον οἱ Τοῦρκοι περιπαικτικά ὀνόμασαν Σκυλόσοφο καί τελικά τόν ἔγδαραν ζωντανό. Κατά τήν ἴδια ἐξέγερση ἐθανατώθη μαρτυρικῶς καί ὁ Ἐπίσκοπος Φαναρίου Σεραφείμ. Στά τέλη τοῦ 17ου αἰῶνος ἡ Ἀνατολική Στερεά ἔζησε ἐλεύθερη ἐπί 10 χρόνια. Ἀρχηγοί του κινήματος ἦσαν δύο Ἐπίσκοποι, ὁ Σαλώνων Φιλόθεος καί ὁ Θηβῶν Ἱερόθεος. Στά Ὀρλωφικά περί τό τέλος τοῦ 18ου αἰῶνος πρωταγωνίστησαν οἱ Ἐπίσκοποι τῆς Πελοποννήσου, ὅπως ὁ Πατρῶν Παρθένιος, ὁ Κορίνθου Μακάριος κ.ἄ. Ὁ Ἐθνοϊερομάρτυς Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ πλήρωσε μέ τήν ζωή του τήν ὑποστήριξή του πρός τήν Φιλική Ἑταιρία, τήν ὁποία ἐπληροφορήθησαν οἱ Τοῦρκοι. Ὁ Γάλλος ἱστορικός Πουκεβίλ καταγράφει ὅτι κατά τήν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας θανατώθηκαν γιά τήν πίστη καί τήν πατρίδα 11 Πατριάρχαι, 100 Ἐπίσκοποι καί 6.000 ἁπλοί Κληρικοί. Στήν διάρκεια τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως πρωταγωνιστοῦν τά φλογισμένα ράσα - Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανός, Ἀνδρούσης Ἰωσήφ, μοναχοί τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου κ.ἄ., καθώς καί τά ματωμένα ράσα - Ἀθανάσιος Διάκος, Ἐπίσκοπος Σαλώνων Ἡσαΐας, ὁ Ρωγῶν Ἰωσήφ πού ἀνατινάχθηκε στήν Ἔξοδο τοῦ Μεσολογγίου καί τόσοι ἄλλοι. Ἀλλά καί στήν μαρτυρική Μεγαλόνησο Κύπρο ἡ ἐκδίκηση τῶν Τούρκων γιά τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση ξέσπασε κυρίως κατά τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κυπριανοῦ, τῶν Ἐπισκόπων καί τῶν ἡγουμένων. Ὅλοι θανατώθηκαν τήν 9η Ἰουλίου 1821.

Οἱ ἀγωνιστές τοῦ 1821 ἐξέφρασαν μέ κάθε τρόπο τόν σεβασμό καί τήν ἐκτίμησή τους πρός τόν ἐθνικό ρόλο καί τόν φόρο αἵματος, τόν ὁποῖο πλήρωσε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ὁ πολεμιστής καί συγγραφεύς Νικόλαος Κασομούλης παραδέχεται ὅτι: «Ἡ ἑλληνική γλῶσσα, ὁ χαρακτήρ μας καί τά ἔθιμα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ διετηρήθησαν ὑπό τήν ἐπαγρύπνησιν του Κλήρου μας καί τῶν διαφόρων πεπαιδευμένων τοῦ Ἔθνους μας καί διά τῆς κοινῆς εὐλαβείας πρός τήν ἁγίαν ἡμῶν Θρησκείαν ...». Ὁ δέ Στρατηγός Μακρυγιάννης μέ τόν πηγαῖο λόγο του καί τήν ἰδιόρρυθμη γραφή του ὁμολογεῖ τήν ἀγωνιστική προσφορά τῶν μοναστηριῶν : «Αὐτά τά μοναστήρια ἦταν τά πρῶτα προπύργια τῆς ἐπανάστασής μας. Ὅτι ἦταν ἐκεῖ καί οἱ τζεμπιχανέδες (πυριτιδαποθῆκες) μας καί ὅλα τά ἀναγκαῖα τοῦ πολέμου, ὅτι ἦταν παράμερον καί μυστήριον ἀπό τούς Τούρκους».

Ἄλλωστε τά ἰδανικά ὅλων τῶν Ἀγωνιστῶν τοῦ 1821 ἦσαν ἑλληνορθόδοξα καί συνοψίζονται στήν φράση πού ἔγραψε ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης στήν προμετωπίδα τῆς Προκηρύξεώς του τόν Φεβρουάριο τοῦ 1821 «Μάχου ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος». Ὅσο κι ἄν θέλουν σήμερα ὁρισμένοι νά ἀμφισβητήσουν τόν χαρακτῆρα καί τό πνευματικό περιεχόμενο τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, ἡ ἀλήθεια εἶναι αὐτή πού καταγράφεται στά λόγια καί στά κείμενα τῶν ἴδιων τῶν πρωτεργατῶν. Ἐκεῖνοι πού ἔδωσαν τά πάντα στόν ὑπέρ τῆς Ἐλευθερίας Ἀγῶνα εἶναι οἱ μόνοι ἁρμόδιοι νά ἀπαντήσουν ποιά Ἑλλάδα ὁραματίσθηκαν. Γιά ποιά Ἑλλάδα ἀγωνίσθηκαν; Γιά μιάν Ἑλλάδα Ὀρθόδοξη Χριστιανική πού ἀναγνωρίζει ὡς πνευματική μάνα καί ἑνοποιητική δύναμη τήν Ἐκκλησία, ἤ γιά μία Ἑλλάδα θρησκευτικά ἀποχρωματισμένη καί πολιτιστικά ἀφελληνισμένη ; Ἄς ἀκούσουμε τήν ἀπάντηση τοῦ Θεοδώρου Κολοκοτρώνη : «Πρέπει νά φυλάξετε τήν Πίστη σας καί νά τή στερεώσετε, διότι ὅταν πιάσαμε τά ἅρματα εἴπαμε πρῶτα ὑπέρ Πίστεως καί ὕστερα ὑπέρ Πατρίδος». Ἄς ἀκούσουμε τήν διακήρυξη τῶν Σουλιωτῶν ἀρχηγῶν Μάρκου Μπότσαρη καί Κίτσου Τζαβέλλα στίς 28 Ἰουνίου 1821 : «Ὁ ὄφις ἐπατάχθη ἀπό τόν Σταυρόν ... Ἐλευθερία, Θρησκεία, Πατρίς ! Ἰδού τό ἔμβλημα ἡμῶν». Ἄς ἀκούσουμε καί τό ἀνακοινωθέν τῆς Γ΄ Ἐθνικῆς Συνελεύσεως τοῦ 1826, τό ὁποῖο μεταξύ ἄλλων τονίζει : «Ἄς δείξωμεν καί πάλιν ὅτι εἴμεθα Χριστιανοί. Ὅτι εἴμεθα - Ἕλληνες πιστοί εἰς τόν ὅρκον μας ... καί ὅτι μέ τόν Σταυρόν ἐμπρός καί μέ τά ὅπλα εἰς τάς χεῖρας προτιμῶμεν νά καταβῶμεν εἰς τούς τάφους Χριστιανοί καί ἐλεύθεροι παρά νά ζήσωμεν σκλάβοι χωρίς Θρησκείαν, χωρίς Πατρίδα, χωρίς Τιμήν». Αὐτά ἦσαν τά ἑλληνορθόδοξα ἰδανικά τῶν Ἀγωνιστῶν τοῦ 1821, γι΄ αὐτό καί ἀπό τά πρῶτα ἤδη Συντάγματα τοῦ Ἀγῶνος καθιερώνεται ὡς Προοίμιο ἡ ἐπίκλησις τῆς Ἁγίας, Ὁμοουσίου καί Ἀδιαιρέτου Τριάδος».

Ἀγαπητοί καί εὐσεβεῖς Χριστιανοί,

Αὐτή εἶναι ἡ ἱστορική ἀλήθεια. Εἶναι καταγεγραμμένη ἀπό πολλούς καί σοβαρούς ἱστορικούς. Κυρίως δέ εἶναι καταγεγραμμένη στήν συνείδηση τοῦ λαοῦ μας. Ἡ Ἐκκλησία μας θά συνεχίσει νά ἀποτελεῖ τήν πνευματική τροφό τοῦ Ἔθνους τῶν Ἑλλήνων. Σήμερα δέν καλούμεθα σέ ἐξεγέρσεις κατά κατακτητῶν ὅπως τό 1821. Καλούμεθα ὅμως σέ μιά διαρκῆ ἐγρήγορση συνειδήσεων γιά τήν πνευματική προκοπή τῶν νέων μας γιά ἕνα καλύτερο καί εἰρηνικό μέλλον τοῦ τόπου μας. Ἄς ἔχουμε πάντοτε στό νοῦ αὐτό πού ἔλεγε ὁ Στρατηγός Μακρυγιάννης: «Χωρίς ἀρετή καί πόνο εἰς τήν πατρίδα καί πίστη εἰς τήν θρησκείαν τους, ἔθνη δέν ὑπάρχουν».

Ἡ Ἱερά Σύνοδος

τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/minimata.asp?id=556&what_sub=minimata