Η Πτώση των Πρωτοπλάστων

του Επισκόπου Αχελώου Ευθυμίου

Για τη χριστιανική θεώρηση των θεμάτων του ανθρώπου καί του κόσμου βασική καί ουσιαστική σημασία έχει η Πτώση, η απομάκρυνση δηλαδή των πρώτων ανθρώπων από τον Θεό. Το ιστορικό αυτό γεγονός είχε βαθειές καί ουσιαστικές (οντολογικές) συνέπειες στην ανθρώπινη φύση, στον τρόπο της ζωής του ανθρώπου καί στο φυσικό περιβάλλον. Άλλος ήταν ο άνθρωπος πρίν καί διαφορετικός μετά την Πτώση...

Ο προπτωτικός άνθρωπος ήταν «λίαν καλός», σχεδόν τέλειος, Βασιλεύς της Κτίσεως, «εικόνα» του Θεού! Όλες οι ψυχοσωματικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού λειτουργούσαν αρμονικά καί το πνεύμα καθοδηγούσε το σώμα. Οι σχέσεις των ανθρώπων με τον Θεό καί μεταξύ τους (άνδρα καί γυναίκας) ήταν αρμονικές, φιλικές καί ευχάριστες. Ειδικότερα, η σχέση των Πρωτοπλάστων με το Δημιουργό τους καί η καθημερινή επαφή τους μαζί του είχε παιδαγωγικό χαρακτήρα. Στην καθημερινή τους επικοινωνία ο Θεός τους αποκάλυπτε τα μυστικά της ζωής καί της δημιουργίας καί τους καθοδηγούσε στην ολοκλήρωση καί τελειοποίηση τους.

Αυτό όμως δεν κράτησε πολύ. Η παραδείσια παιδαγωγία του ανθρώπου διακόπηκε καί οι μαθητές έφυγαν από το θεϊκό σχολείο, πρίν ο Θείος Παιδαγωγός ολοκληρώσει το μορφωτικό του πρόγραμμα. Κι αυτό έγινε γιατί ένας τρίτος καί άγνωστος παράγων (ο διάβολος) τούς κάλεσε να διακόψουν τις σχέσεις τους με τον Θεό καί Δημιουργό τους καί να προσπαθήσουν να γίνουν μόνοι τους θεοί! Καί το σημαντικό στην υπόθεση αυτή ήταν ότι οι ανώριμοι πνευματικά πρωτόπλαστοι-μαθητές δέχθηκαν τις δελεαστικές προτάσεις του Πειρασμού, πού σημειωτέον ήταν τελείως αντίθετες με τις υποδείξεις καί τις διδαχές του Μεγάλου Παιδαγωγού τους! Αυτή ήταν καί η Πτώση των Πρωτοπλάστων: απέρριψαν το θεϊκό σχέδιο καί τον τρόπο ζωής πού τους υποδείκνυε ο Θεός καί ακολούθησαν τις υποδείξεις ενός άγνωστου παράγοντα για μια απατηλή καί ψεύτικη θέωση.

Έτσι άρχισε η μεταπτωτική ζωή που είναι τελείως διαφορετική από την προηγούμενη, προπτωτική καί παραδείσια ζωή. Η μεταπτωτική περίοδος της ιστορίας του ανθρώπου χαρακτηρίζεται από τις σημαντικές συνέπειες πού είχε η Πτώση στον ψυχοσωματικό οργανισμό του ανθρώπου καί στις σχέσεις του με τον Θεό καί τον κόσμο.

Η αλλοίωση της ανθρώπινης ύπαρξης

Το προπατορικό αμάρτημα, ως αλλοτρίωση καί απομάκρυνση του ανθρώπου από την θεοκοσμική κοινωνία προκάλεσε την ουσιαστική αλλοτρίωση καί αλλοίωση της ψυχοσωματικής ανθρώπινης ύπαρξης. Οι σημαντικότερες αλλοιώσεις πού προκάλεσε στην ανθρώπινη φύση το προπατορικό αμάρτημα ήταν οι εξής:

1) Η αλλοίωση του σώματος. Το σώμα του ανθρώπου, πρίν από την Πτώση, ήταν «λίαν καλό». Τρία ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά του τέλειου αυτού προπτωτικού ανθρωπίνου σώματος: Η λεπτότητα καί ελαφρότητα των υλικών συστατικών του, η απουσία παθών (κόπου, πόνου, αρρώστιας) καί η ισόρροπη λειτουργία του με το πνεύμα, στο οποίο καί έδινε την προτεραιότητα. Μετά όμως την Πτώση, το ανθρώπινο σώμα αλλοιώθηκε προς το χειρότερο. Τα υλικά συστατικά του έγιναν παχύτερα καί βαρύτερα. Οι οργανικές λειτουργίες αποδιοργανώθηκαν καί αποπροσανατολίσθηκαν καί με την εισβολή των διαφόρων παθών το σώμα έγινε γενικά φθαρτό καί θνητό!

2) Η αποδυνάμωση τον πνεύματος. Ένα από τα χαρίσματα που είχε δώσει ο Θεός στον άνθρωπο (= χαρίσματα του «κατ' εικόνα») ήταν καί η γνωστική πληρότητα. Έτσι ο άνθρωπος διέθετε έξοχες διανοητικές καί πνευματικές ικανότητες. Γνώριζε τη φύση των άψυχων καί έμψυχων δημιουργημάτων, των όποιων είχε καταστεί βασιλεύς (Βλ. Γεν. β' 19-20,23). Ο πρώτος άνθρωπος επομένως ήταν προικισμένος με γνωστική πληρότητα, δηλαδή με σοφία. Όταν ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από την Πηγή της σοφίας καί της γνώσεως, άρχισε να χάνει την ευρύτητα καί πληρότητα των γνώσεων του. Ο άνθρωπος από σοφός καί σχεδόν παντογνώστης έγινε σιγά-σιγά μωρός καί στερημένος από κάθε γνώση, tabula rasa (= λευκό χαρτί). Έτσι, τώρα για να αφυπνισθεί το πνεύμα του καί για ν' αποκτήσει τις απαραίτητες γνώσεις χρειάζεται μακροχρόνια προσπάθεια (πρβλ. την εξελικτική πορεία της γνώσης: άναρθρες κραυγές, λέξεις, αλφαβητάριο, σχολείο, αλλεπάλληλες βαθμίδες της εκπαίδευσης κ.λπ.).

3) H κυριαρχία των παθών. Πρίν από την Πτώση, ο άνθρωπος ήταν κυρίαρχος των ψυχοσωματικών του λειτουργιών. Η ελεύθερη θέληση του είχε απόλυτο έλεγχο στις αισθητικές, λογικές καί βιολογικές λειτουργίες. Με τον τρόπο αυτό η ψυχοσωματική φύση του ανθρώπου λειτουργούσε ομαλά καί αρμονικά. Μετά την Πτώση, η αρμονία αυτή άρχισε σιγά-σιγά να χαλαρώνει καί να διασαλεύεται. Η θέληση άρχισε να εξασθενεί καί να χάνει τον έλεγχο των άλλων λειτουργιών. Ειδικότερα, ο άνθρωπος έπαυσε να ελέγχει κυρίως τις βιολογικές καί σωματικές λειτουργίες, σε τέτοιο βαθμό ώστε να κυριαρχείται απ’ αυτές. Με τον τρόπο αυτό η ανθρώπινη ύπαρξη καί ζωή άρχισε να κυριαρχείται από τις κατώτερες βιολογικές καί σωματικές λειτουργίες. Έτσι ο άνθρωπος έγινε έρμαιο (= αντικείμενο που φέρεται εδώ καί κει) των παθών καί επιθυμιών του, όχι πολύ διαφορετικός από τα άλογα ζώα της δημιουργίας.

4) Η τροπή προς το κακό. Μετά το πρώτο (το προπατορικό) αμάρτημα ο άνθρωπος συνήθισε να κάνει καί άλλα αμαρτήματα. Η ανθρώπινη φύση πήρε μια τροπή προς το κακό. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος ευκολότερα κάνει το κακό καί δυσκολότερα το καλό. Την κατάσταση αυτή περιγράφει ο απόστολος Παύλος με τα εξής υπέροχα λόγια: «Θέλω να κάνω το καλό, αλλά δεν μπορώ. Έτσι, δεν κάνω το καλό πού θέλω, αλλά το κακό πού δεν θέλω» (Ρωμ. ζ' 18-19).

Η αλλοιωμένη φύση, ως κακή κληρονομιά της ανθρωπότητας: Οι πρώτοι άνθρωποι άρχισαν να τεκνογονούν καί να αναπαράγονται μετά το προπατορικό αμάρτημα (Γεν. δ' 1). Αυτό σημαίνει ότι το πρώτο ανθρώπινο ζευγάρι, ο Αδάμ καί η Εύα, μετέδωσαν στα παιδιά καί στους απογόνους τους την αλλοιωμένη καί αλλοτριωμένη ανθρώπινη φύση. Έτσι, όλοι οι άνθρωποι αποκτούν κληρονομικά την αλλοιωμένη αδαμική φύση, γιατί ολόκληρο το ανθρώπινο γένος κατάγεται φυσιολογικά από τους Πρωτοπλάστους.

Οι απόγονοι βέβαια των πρωτοπλάστων δεν έχουν ασφαλώς καμιά ευθύνη για το προπατορικό αμάρτημα. Εκείνο πού κληρονομούν φυσιολογικά είναι η αλλοιωμένη καί αλλοτριωμένη ανθρώπινη φύση, ειδικότερα κληρονομούν τη φθαρτότητα, αμαρτωλότητα καί θνητότητα. Μόνο ο Ιησούς Χριστός, επειδή συνελήφθη υπερφυσικά (χωρίς το αλλοιωμένο σπέρμα του Αδάμ) δεν κληρονόμησε την αρρωστημένη αδαμική φύση…

Συμπέρασμα

Οι σημερινοί άνθρωποι δεν ευθύνονται για το αμάρτημα των πρωτοπλάστων. Εκείνο πού συμβαίνει είναι ότι, σαν απόγονοι του Αδάμ καί της Εύας κληρονομούν φυσιολογικά την αλλοιωμένη ανθρώπινη φύση καί, ειδικότερα, τη φθαρτότητα, την αμαρτωλότητα καί τη θνητότητα.

Βιβλιογραφία: «Αθώος» Επισκόπου Αχελώου Ευθυμίου – Εκδ. Αποστολική Διακονία