Τα τρία μέρη της ψυχής μας

Ο αββάς Ισαάκ λέγει, ότι είναι καλύτερο να υποκλέπτουμε και να νικούμε τα πάθη με την ενθύμηση των εναντίων προς τούτα αρετών, παρά με την αντίσταση. «Κρείσον εν τη μνήμη των αρετών υποκλέπτειν τα πάθη, ή τη αντιστάσει».
Γι’ αυτό, επειδή τρία είναι τα μέρη της ψυχής, λογιστικό, επιθυμητικό και θυμικό, γνώριζε, ότι από αυτά τα τρία γεννώνται και τριών λογιών λογισμοί:
Και από μεν το λογιστικό γεννώνται οι λογισμοί της απιστίας, της προς Θεόν αχαριστίας καί γογγυσμού, της αδιακρισίας, της αγνωσίας καί απλώς, όλοι οι καλούμενοι καθολικώς, βλάσφημοι λογισμοί.
Από δε το επιθυμητικό γεννώνται οι λογισμοί της φιληδονίας, φιλοδοξίας, φιλαργυρίας καί απλώς, όλοι οι καλούμενοι αισχροί λογισμοί.
Από δε το θυμικό γεννώνται οι λογισμοί των φόνων, της εκδικήσεως, φθόνου, μίσους, ταραχής καί απλώς όλοι οι καλούμενοι πονηροί λογισμοί.
Λοιπόν εσύ πρέπει να νικάς αυτά με τις εναντίες τους αρετές, όπως:
την απιστία, με την εις τον Θεόν αδίστακτη πίστη,
την προς Θεόν αχαριστία καί γογγυσμό, με την ευχαριστία,
την αδιακρισία με την διάκριση του καλού καί κακού,
την αγνωσία, με την αληθή γνώση των όντων,
καί τις βλασφημίες, με τις δοξολογίες.
Ομοίως την φιληδονία, με την εγκράτεια καί νηστεία,
την φιλοδοξία με την ταπείνωση καί την φιλαργυρία με την ολιγαρκία.
Ομοίως τον φθόνο και το μίσος, με την αγάπη,
την εκδίκηση, με την πραότητα καί υπομονή,
την ταραχή, με την ειρήνη της καρδίας.
Καί δια να ειπώ γενικώς με τον Άγιο Μάξιμο, το μεν λογιστικό της ψυχής σου στόλιζέ το με την αρετή της Προσευχής καί θείας Γνώσεως. Το δε επιθυμητικό, με την αρετή της εγκράτειας, καί το θυμικό, με την αρετή της αγάπης, καί βέβαια το φως του νοός σου δεν θέλει σκοτισθεί ποτέ ουδέ οι προρρηθέντες λογισμοί, δύνανται ευκόλως να γεννηθούν εξ αυτών.
Πηγή: «Αόρατος πόλεμος» του Οσίου Νικοδήμου του Αγιορείτου