Γιατί προσκυνούμε τις εικόνες;

Προσκυνούμε τιμητικά τις εικόνες, διότι ιστορούν Άγια πρόσωπα, ή σκηνές του βίου και του μαρτυρίου των Αγίων. Η τιμητική προσκύνηση των εικόνων μεταβαίνει στο πρωτότυπο, στον εικονιζόμενο άγιο, που είναι ιστορικά υπαρκτό πρόσωπο.

Δεν απονέμουμε τιμή και σεβασμό σε ξύλα και χρώματα αλλά στα εικονιζόμενα πρόσωπα. Αυτό, με κανένα τρόπο δεν μπορεί να θεωρηθεί ειδωλολατρία.
Είναι γεγονός, ότι ορισμένες εικόνες είναι ιδιαίτερα θαυματουργικές, επιτελούν θαύματα, ωσάν να τις επισκιάζει πλουσιοπάροχα η χάρις του εικονιζόμενου σ’ αυτές προσώπου, σε πολλές περιπτώσεις εκχέοντας μάλιστα και ευωδία ή μύρο, όπως συμβαίνει και σε πολλά άγια Λείψανα.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει: «ο μη προσκυνών εχθρός εστί του Χριστού και της Αγίας Θεοτόκου και των Αγίων, …ότι οι άγιοι του Θεού τιμώνται και δοξάζονται…». Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος μας διδάσκει: «η γαρ της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει». Δηλαδή, τιμάμε το εικονιζόμενο πρόσωπο. Η προσκύνηση μεταβαίνει στο πρότυπο και όχι στην ύλη. Η τιμή προς τους αγίους μας αναγάγει έμμεσα στον ίδιο τον Θεό, διότι οι άγιοι μετέχουν στην αγιότητα που την έχει μόνο ο Θεός.
Η προσκύνηση των εικόνων δεν είναι ειδωλολατρική πράξη, διότι: τα πρόσωπα που αγιογραφούνται είναι υπαρκτά. Οι εικόνες δεν εξιστορούν γεγονότα ψευδή και μη γενόμενα και δεν τιμούμε και προσκυνούμε το υλικό κατασκευής των εικόνων (ξύλο, χαρτί, γυαλί, χρυσό κλπ), αλλά το εικονιζόμενο πρόσωπο.
Η εικόνα, δεν είναι διακοσμητικό στοιχείο, ούτε μια απλή εικονογράφηση της Γραφής. Είναι αναπόσπαστο μέρος της λειτουργίας, αποτελεί «μέσο για να γνωρίσουμε το Θεό και να ενωθούμε μαζί Του».
Οι χριστιανικές εικόνες παριστάνουν υπαρκτά πρόσωπα και γεγονότα, τον Χριστό, την Υπεραγία Θεοτόκο, τους αγίους. Όλες οι σκηνές από τον βίο και την δράση του Χριστού μας είναι ιστορικά γεγονότα. Μόνον εάν δεν είχαν συμβεί, έπρεπε να μη ζωγραφίζονται.
Πλήθος είναι οι μαρτυρίες από τα συγγράμματα Πατέρων και αγίων που αποδείκνυε ότι η χρήση των εικόνων στην Εκκλησία είναι αρχαιότατη συνήθεια, εναντίον της οποίας καμιά αντίδραση δεν υπήρχε.
Τα ιερά εικονίσματα είναι εκείνα που συνοδεύουν την λατρεία του ενός Αγίου Τριαδικού Θεού και την τιμή στα πρόσωπα της Υπεραγίας Θεοτόκου και των Αγίων. Μας αποκαλύπτουν την διαδρομή της σωτηρίας μας μέσα από την ταπείνωση του Κυρίου στη Γέννηση, την φανέρωση της Αγίας Τριάδος στη Βάπτιση, το Φως στη Μεταμόρφωση, την Αγάπη στη Σταύρωση, τη δόξα στην Ανάσταση, τον ανοιχτό δρόμο προς την βασιλεία στην Ανάληψη. Μέσα στις εικόνες, τοποθετείται η ίδια μας η ζωή, αφού πολλές φορές η ψυχή θα σταθεί στη θέση του Φαρισαίου, θα μιμηθεί τον τελώνη, θα πλησιάσει τον αρνητή, θα ακολουθήσει τον άσωτο, θα συνεργαστεί με τον προδότη, θα αμφιταλαντευθεί μεταξύ της ομολογίας του ενός ληστού και της βλασφημίας του άλλου. Ακόμη και τα χέρια των αγίων στις εικόνες μας οδηγούν στην άρνηση κάθε τι σκοτεινού, στην αντίσταση κατά του διαβόλου, στην άρση του Σταυρού. Ο Άγιος δείχνει μέσα από την εικόνα του, ακουμπώντας το ευαγγέλιο στην καρδιά, ότι αυτό αποτελεί τον πυρήνα της ψυχής, την αναπνοή της καρδιάς και το κέντρο της ζωής του. Το στοιχείο που κυριαρχεί στις εικόνες είναι το Φως. Όχι αυτό που προέρχεται από κάποιον ήλιο της σύνθεσης αλλά Φως που απορρέει από τον ήλιο της Δικαιοσύνης Χριστό. Όλα λούζονται, όλα βαπτίζονται στο Φως του Χριστού. Ακόμα και το σκοτεινό σπήλαιο της Γέννησης και ο κενός τάφος και ο ανήλιος Άδης. Όλα φωτίζονται από τη δική του παρουσία. Κυρίως όμως φωτίζονται τα πρόσωπα που χωρίς Χριστό, τα σκίαζε ο φόβος του θανάτου, οι μεθοδίες του διαβόλου και η αποπνικτική του εγωισμού ατμόσφαιρα.
«Όταν προσκυνάμε την εικόνα, γράφει ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, δε σημαίνει ότι λατρεύουμε το ξύλο η τα χρώματα της ζωγραφιάς, αλλά τις ουράνιες δυνάμεις που απεικονίζονται σε αυτές και που είναι ζωντανές και παρούσες. Όταν αισθανόμαστε παρηγοριά και χαρά από τις εικόνες, στην πραγματικότητα δεχόμαστε τη χαρά αυτή από τις ουράνιες δυνάμεις που απεικονίζονται σ’ αυτές». Στην τιμή και στην προσκύνηση των εικόνων, αναπτύσσεται ένας μυστικός διάλογος ανάμεσα στον προσκυνητή και στον προσκυνούμενο. Μέσα από τον διάλογο αυτό, ο προσκυνητής προσευχητικά μεταφέρει στο αγιασμένο εικονιζόμενο πρόσωπο, τα προβλήματα, τους πόνους, τις ανάγκες, την ύπαρξή του ολόκληρη. Έτσι η εικόνα γίνεται δρόμος για να αναπτυχθεί μια ζωντανή σχέση, προσευχόμενου και αγίου....
Ζώντας την εικόνα, η πίστη μας ταξιδεύει στο πρόσωπο που εικονίζεται, Συνομιλούμε αποκτούμε γνώση, βιώνουμε τη χάρη, γινόμαστε κοινωνοί του φωτός που λούζει την ύπαρξή του. Όταν «δενόμαστε» με τον Άγιο, συνδεόμαστε με το Χριστό....