«Τὸ μονοπάτι τοῦ καλοῦ ἀνθρώπου» (Σαράντος Ι. Καργάκος)

ΣΕ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟ ἄρθρο μας εἴχαμε γράψει ὅτι ἡ κρίση τοῦ σχολείου εἶναι πρωτίστως κρίση ἀνθρωπιᾶς. Καὶ σὲ ἀκόμη πιὸ παλαιὸ ἄρθρο εἴχαμε σημειώσει ὅτι δὲν θὰ ἔλθει ποτὲ ὁ καλύτερος κόσμος, ἄν δὲν ἔλθει ὁ καλύτερος ἄνθρωπος. Καὶ αὐτὸ εἶναι –μᾶλλον θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι– ἡ πρωταρχικὴ ἀποστολὴ τοῦ σχολείου. Ἡ παιδεία εἶναι ἀνθρωποπλαστικὸ ἰδανικὸ καὶ, κατὰ τὴν πλατωνικὴ ἔννοια, ἄσκηση ἀρετῆς καὶ ἀξία αὐθύπαρκτη. Συνεπῶς, στόχος τοῦ σχολείου δὲν εἶναι ὁ καλὸς μαθητὴς μὲ τὶς καλὲς μαθησιακὲς καὶ βαθμολογικὲς ἐπιδόσεις ἀλλὰ ὁ καλὸς ἄνθρωπος. Δυστυχῶς, ἡ παιδεία ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια, λόγῳ τῆς κυριαρχίας ἑνὸς ὠφελιμιστικοῦ πνεύματος, ἔχει χάσει τὸ «μονοπάτι τοῦ καλοῦ ἀνθρώπου», ὅπως τὸ εἶπε ὁ Ἰνδιάνος ἀρχηγὸς στὴν ταινία «Χορεύοντας μὲ τοὺς λύκους», στὴν ὁποία πρωταγω­νιστοῦσε ὁ Κέβιν Κόστνερ. Ἄξονας τῶν προσπαθειῶν τοῦ σημερινοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος εἶναι ἡ παραγωγὴ καὶ προαγωγὴ κάποιων δεξιοτήτων ποὺ θὰ κάνουν τὸ παιδὶ ἱκανὸ νὰ ἀνταποκριθεῖ στὶς ἀπαιτήσεις μιᾶς χρησιμοθηρικῆς ἐποχῆς. Ἀλλ’ ὄχι νὰ ζήσει μιὰ ζωὴ μὲ πλοῦτο σὲ αἰσθήματα ζωῆς...

Κάποτε ὁ Τσώρτσιλ εἶχε πεῖ: «Ἕνας ἐπιστήμονας πρέπει πρῶτα ἀπ’ ὅλα νὰ εἶναι τζέντλεμαν. Ἄν ξέρει καὶ γράμματα ἀκόμη καλύτερα»! Κατὰ τὸν Βρεττανό πολιτικό, ἀπὸ τὸν ὁποῖο δὲν ἔλειψε ποτὲ ὁ ρεαλισμὸς, τὸ προέχον σὲ ἕναν ἐπιστήμονα δὲν εἶναι ἡ ποσότητα τῶν γνώσεών του ἀλλὰ ἡ ποιότητα τοῦ ἤθους του. Ἡ βαθιὰ πληγὴ τοῦ σύγχρονου κόσμου δὲν ὀφείλεται στὴν ἔλλειψη γνώσεων ἀλλὰ στὸν ὑποβιβασμὸ τοῦ ἤθους. Ἕνα ἁπλὸ παράδειγμα: τὸ σημερινὸ οἰκονομικὸ κατρακύλισμα τῆς Ἑλλάδος δὲν ὀφείλεται σὲ ἔλλειψη καταρτισμένων ἀνθρώπων. Τέτοιους εἴχαμε καὶ παραεἴχαμε. Αὐτὸ ποὺ ἔλειψε γενικὰ ἦταν τὸ ἦθος. Γινόταν ἐπίδειξη πλούτου καὶ χλευασμὸς τοῦ ἤθους. Ὁ ἱκανὸς καὶ ἠθικὸς χαρακτηριζόταν «κορόιδο» καὶ ἀπομα­κρυνόταν ἤ ἔμπαινε σὲ καραντίνα, γιατὶ, κατὰ τὸ κοινὰ λεγόμενο, «χαλοῦσε τὴν πιάτσα». Μοιραῖα φθάσαμε ἐδῶ ποὺ φθάσαμε ἐπειδὴ προτάξαμε σὰν κοινωνικὴ ἀξία τὴν καπατσοσύνη, τὴν ἀτσιδοσύνη, τὴ μαγκιὰ, τὴν παραπλάνηση, τὴν ἐξαπάτηση καὶ τὴν... κλεφτοσύνη! Τὰ λεφτὰ, λέγαμε, σκεπάζουν καὶ τὰ ἠθικὰ κενὰ. Πάντα; Δὲν τὸ νομίζω. Κάποτε ἕνας σπουδαῖος δημοσιογράφος τοῦ ραδιοφώνου ξαφνιάστηκε ὅταν μὲ ἄκουσε νὰ λέω σὲ κάποια ἐκπομπὴ ὅτι τὸ καλύτερο μαξιλάρι γιὰ νὰ κοιμηθεῖ κανεὶς εἶναι μιὰ ἠθικὴ συνείδηση. Καὶ μὲ κάλεσε καὶ κάναμε μαζὶ μιὰ ὡριαία ἐκπομπὴ πάνω στὸ ζήτημα αὐτὸ. Ὅσο κι ἄν φαίνεται περίεργο, ἡ ἐκπομπὴ αὐτὴ ἔσπασε ρεκόρ.

Ὁ κόσμος σήμερα ζεῖ μὲ τὴν ἀγωνία μιᾶς πυρηνικῆς καταστροφῆς. Τὰ μαχαίρια ἔχουν ἤδη βγεῖ ἀπὸ τὰ θηκάρια τους. Εἴμαστε ἕτοιμοι γιὰ μιὰ καινούργια σφαγὴ ποὺ θὰ ἔχει μορφὴ οἰκουμενικοῦ ὁλοκαυτώματος. Διερωτῶμαι συχνὰ τοῦτοι, ὅλοι ποὺ μᾶς κυβερνᾶν σὲ ποιὰ ἄσκηση ἤθους ἔχουν ὑποβληθεῖ; Πόσα δείγματα ἀρετῆς μᾶς ἔχουν δώσει; Ξέρουμε γιὰ τὸν τὰδε ποιοὺς καὶ πόσους ἔχει σκοτώσει, ποιούς καὶ πόσους προδώσει καὶ γιὰ τὸν δεῖνα ξέρουμε πιὸ πλατιὰ σὲ πόσα σκάνδαλα, σὲ πόσες βρομιὲς καὶ ἀπάτες ἔχει μπλεχτεῖ. Ἀλλὰ γιὰ «ἆθλα ἀρετῆς» δὲν ξέρει κανείς. Πρὸ ἐτῶν παρακολουθοῦσα στὴν Ἰταλία μιὰ χρυσοστόλιστη λιτανεία τοῦ Ἐσταυρωμένου. Οἱ ἐξάρχοντες κληρικοὶ θύμιζαν τὰ χρυσᾶ καὶ ἀδαμαντοκόλλητα παγώνια τοῦ Ἐρμιτάζ. Καὶ ὁ σταυρωμένος Χριστὸς ἔμοιαζε σὰν νὰ μονολογεῖ: «Venio iterum crucifigi» (=Ἦλθα πάλι γιὰ νὰ σταυρωθῶ)! Τὸν κάναμε θέαμα, ὄχι παράδειγμα.

http://www.sarantoskargakos.gr/