ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ

Πρωτ. Θεμιστοκλέους Χ. Χριστοδούλου, Δρ Θεολογίας

Τελευταία τείνει νὰ ἐπικρατήσει μιὰ συνήθεια ἰσοπεδώσεως της Παραδόσεως. Ἔτσι εἴθισται ὀρι­σμένοι ἀπό τούς πιστούς μας κατὰ τὰ μνημόσυνα τῶν κεκοιμημένων τους νὰ μὴν προσκομίζουν στὸ ναὸ κόλλυβα, ἀλλὰ ἀντὶ αὐτῶν κουλουράκια, πίτες καὶ διάφορα γλυκίσματα. Ἀντὶ τοῦ ζυμωτοῦ προσφόρου νὰ προσκομίζουν ἕτοιμα βιομηχανοποιημέ­να πρόσφορα. Ἀντὶ τοῦ προσφερομένου κόκκινου οἴνου νὰ προσκομίζουν λευκὸ οἶνο. Ἀντὶ τῆς πατερικὴς φιλανθρωπίας νὰ ἐμφανίζεται μιὰ τάση ἐπι­δείξεως καὶ δωρεᾶς πρὸς σωματεῖα καὶ ἱδρύματα ὂχι μὲ σκοπὸ τὴ χριστιανικὴ βοήθεια...
Στὴν ἴδια σειρὰ τείνουν νὰ ξεχασθοῦν καὶ πολλὲς ἄλλες ἀκόμα πα­ραδοσιακὲς συνήθειες, ὅπως: συνεχεῖς μνημονεύσεις τῶν κεκοιμημένων κατὰ τὶς Θ. Λειτουργίες, ψυχωφέλιμες ἐπισκέψεις στὰ κοιμητήρια ἂφ' ἐνὸς μὲν γιὰ τὴ φιλοσόφηση τοῦ μυστηρίου τοῦ θανάτου καὶ ἂφ' ἑτέρου γιὰ τὴν κοινωνία μετὰ τῶν κεκοιμημένων μας προσφορὰ προσφορῶν καθ' ὃλην τὴν διάρκεια τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους καὶ ἰδιαιτέρως κατὰ τὰ ψυχοσάββατα· δωρεὲς καὶ φιλανθρωπίες στὰ ἐκκλη­σιαστικὰ καθιδρύματα καὶ τέλος τακτικὴ τέλεση θ. Λειτουργιῶν, Τρισαγίων καὶ προσευχῶν.

Συνηθίζεται σήμερα τὸ κόλλυβο νὰ ἀνατίθεται στὰ γραφεῖα μνημοσύνων κι οἳ συγγενεῖς νὰ ἐφη­συχάζουν ὃτι ἐκτελοῦν τὸ χρέος πρὸς τὸν κεκοιμη-μένο τους. Οἱ ναοί, ὃταν τελοῦνται μνημόσυνα, τεί­νουν νὰ μοιάσουν μὲ ἀνθόκηπους. Ὑπάρχει μιὰ συνήθεια Δυτικῆς προελεύσεως νὰ ὡραιοποιεῖται ὁ θάνατος ἢ μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο νὰ περνᾷ ἀπα­ρατήρητος ἀπὸ τοὺς ζωντανοὺς ἀνθρώπους. Ἡ συ­νήθεια αὐτὴ τῶν μεγάλων στολισμῶν πρέπει νὰ περικοπεῖ καὶ νὰ ἐπικρατήσει τὸ πατερικὸ μέτρο. Εἰδικώτερα χρειάζεται μιὰ ἐπιστροφὴ στὴν παρά­δοση ποὺ συνίσταται στὴ γνώση τῶν τελουμένων κατὰ τὰ μνημόσυνα καθὼς καὶ στὴν ὠφέλεια ποὺ πρέπει κι ἐπιβάλλεται νὰ κομίζουν πρωτίστως οἱ μὲν κεκοιμημένοι μας ἀπό αὐτά, δευτερευόντως δὲ καὶ οἱ ἐπιτελοῦντες αὐτά.

Στὰ παραπάνω πρέπει νὰ τονίσουμε καὶ τὴ ση­μασία τῆς συμμετοχῆς τῶν συγγενῶν τῶν κεκοιμη­μενων στὴ Θ. Εὐχαριστία, ἡ ὁποία συνδέεται ἄρρη­κτα μὲ τὸ μυστήριο τῆς μετανοίας. Δυστυχῶς, συ­νηθίζεται σήμερα πολλοὶ ἀπό τούς πιστούς μας, ὅταν πρόκειται νὰ τελέσουν τὸ μνημόσυνο συγγενῶν τους, νὰ μὴν προσέρχονται ἀπό νωρὶς στὸ ναό, ὅπου τελεῖται τὸ μνημόσυνο ἀλλὰ νὰ παρί­στανται τὴν τελευταία στιγμὴ ποὺ θὰ διαβαστεῖ μόνο τὸ δικό τους μνημόσυνο. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο παραβλέπεται ἕνας βασικὸς παράγοντας ποὺ ὀρί­ζει, ὃτι ἡ τέλεση τοῦ μνημοσύνου συνδέεται ἄρρη­κτα μὲ τὴν προσφορὰ τῆς ἀναιμάκτου Εὐχαριστίας ὑπὲρ ἀναπαύσεως τῶν κεκοιμημένων. Αὐτὸ πάλι ἔχει σὰν προϋπόθεση ὃτι τὸ μνημόσυνο πρέπει νὰ συνδυάζεται μὲ προσευχὴ καὶ προετοιμασία, γιὰ τὴν κοινωνία τοῦ Ποτηρίου, μέσα στὸ ὁποῖο συνευρίσκεται ἡ ἀληθινὴ κοινωνία τῶν ζώντων καὶ τῶν κεκοιμημένων ἐν ὀνόματι τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ μας. Ὅταν λοιπὸν ἔχουμε μνημόσυνο, ὀφείλουμε κυρίως γιὰ τὸν κεκοιμημένο μας νὰ βρισκόμαστε ἀπό νωρὶς στὸ ναό, νὰ προσευχόμαστε ὑπὲρ ἀναπαύσε­ως τοῦ καθ' ὃλη τὴ διάρκεια τοῦ μυστήριου τῆς Θεί­ας Εὐχαριστίας καὶ ὁπωσδήποτε νὰ συμμετέχουμε σ' αὐτό.

Ἀκόμη καὶ οἱ φίλοι καὶ γενικώτερα οἱ προσκε­κλημένοι στὰ μνημόσυνα ὀφείλουν νὰ καταθέ­σουν ὡς προσφορὰ τὴν προσευχή τους, γιὰ τὴν ἀνάπαυση τοῦ κεκοιμημένου φίλου τους. Σήμερα συνηθίζουν πολλοὶ νὰ περιμένουν ἔξω ἄπο τὸ ναό, μέχρι νὰ φθάσει ἡ ὥρα ν ἀρχίσει ἡ ἀκολουθία τοῦ μνημοσύνου. Ὅταν δὲ ἀρχίσει τὸ μνημόσυνο πα­ρατηρεῖται ἕνας στιγμιαῖος συνωστισμός, ποιὸς θὰ πρωτοβρεθεῖ πιὸ κοντὰ στὸ κόλλυβο καὶ ἰδιαιτέ­ρως πιὸ κοντὰ στὰ συγγενικὰ πρόσωπα τοῦ κεκοι­μημένου, γιὰ νὰ δείξει ὃτι εἶναι συνεπὴς σ' αὐτὴν τὴν ἐκδήλωση συμπαθείας, ὅπως εἴθισται τελευ­ταίως νὰ ἀποκαλεῖται τὸ μνημόσυνο. Ὅμως τὸ μνημόσυνο ἔχει ὡς σκοπὸ τελέσεως του τὴν προ­σφορὰ τῆς προσευχῆς γιὰ τὴν ἀνάπαυση τοῦ κε­κοιμημένου.

Ἕνα ἀκόμη στοιχεῖο ποὺ πολλὲς φορὲς τείνει νὰ γίνει συνήθεια εἰς βάρος τῆς ὠφελείας τῶν μνη­μοσύνων, εἶναι καὶ οἱ ἀναξίως προσερχόμενοι στὰ ἄχραντα μυστήρια. Πολλοὶ ἐκ τῶν συγγενῶν τοῦ κεκοιμημένου συμμετέχουν στὰ ἄχραντα μυστή­ρια μόνο γιὰ τὸ θεαθῆναι καὶ γιὰ «τὰ μάτια τοῦ κόσμου». Τὴ συνήθεια αὐτὴ τὴ στηλιτεύουν πολ­λοὶ ἀπό τούς Ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ὑπάρχουν καὶ ἱεροὶ κανόνες ποὺ ἀπαγορεύουν τὴν χωρὶς προετοιμασία Θεία Μετάληψη.

http://alopsis.gr/alopsis/mnimosin.htm