Το Μεγάλο Εγκώμιο του Χριστού για τον Τίμιο Πρόδρομο

του Φιλοποίμενος Β. Καρατζά

Μέσα σ" ένα κόσμο, όπου βασιλεύει η συμβατικότητα, η υποκρισία, το ψέμα, η κολακεία, η εμπάθεια, ο φθόνος, η κακότητα, η διπλοπροσωπία και κάθε είδος πονηρία, δύσκολα κανείς μπορεί να βρει την αλήθεια. Δύσκολα μπορεί να πιστέψει αυτά, πού ακούει είτε υπέρ είτε κατά. Ακούει κανείς σ' επικήδειους λόγους ύμνους και αρετές από αυτοσχέδιους ρήτορες για το νεκρό, πού ως τα χθες, πού ήταν ζωντανός, οι ίδιοι έλεγαν ότι χειρότερος άνθρωπος δεν υπάρχει. Ακούει κανείς ανθρώπους μπροστά του να τον στολίζουν μ’ επαίνους και εγκώμια. Πίσω του να τον κατεβάζουν ως τον άδη. Ακούει κρίσεις για ένα δημόσιο πρόσωπο από το λαό. Οι μεν τον θεοποιούν. Οι δε τον ελεεινολογούν. Οι μεν τον αγαπούν, Οι δε τον μισούν. Οι μεν τον θεωρούν σωτήρα. Οι δε ολετήρα!...

 Αυτές είναι οι κρίσεις των ανθρώπων. Προκαταλήψεις. Συμφέροντα. Εμπάθειες. Φανατισμοί. Έλλειψις αντικειμενικότητας. Έλλειψις κρίσεως. Έλλειψις φόβου Θεού, παραποιούν την πραγματικότητα. Καθένας έχει δικό του πρίσμα και δικά του γυαλιά, πού βλέπει και κρίνει. Γι’ αυτό οι διαφωνίες. Γι’ αυτό για το ίδιο πράγμα υπάρχουν σε δέκα ανθρώπους δέκα διαφορετικές γνώμες. Η αλήθεια όμως γύρω από το αντικείμενο αυτό είναι μία και μόνη. Ή είναι μαύρο ή είναι άσπρο. Δυστυχώς, τέτοιος είναι ο άνθρωπος. Ελλιπής. Στερείται ειλικρίνειας, κρίσεως, αντικειμενικότητας, αντιλήψεως ισχυρός. Και όλα εκείνα τα στοιχεία, πού βοηθούν να βρεθεί η αλήθεια γύρω από πρόσωπα και πράγματα.

Και για να έλθουμε στον άγιο και ήρωά μας, οι γνώμες του τότε κόσμου δεν ήσαν σύμφωνες. Ήσαν μοιρασμένες. Ο πολύς κόσμος, ο λαός, είχε ορθή κρίση γύρω από το πρόσωπο του Ιωάννη. Υπήρχαν όμως και άλλοι, όπως οι άρχοντες, ιδίως οι θρησκευτικοί, που είχαν διαφορετική γνώμη, Δεν τον παραδέχονταν. Όταν κάποτε ο Χριστός ρώτησε τους γραμματείς και πρεσβυτέρους και φαρισαίους ν' απαντήσουν για το βάπτισμα του Ιωάννη, πούθε είναι. Πούθε έχει την καταγωγή του «εξ ουρανών ή εξ ανθρώπων»; Δηλαδή μ’ εντολή Θεού βάπτιζε ο Ιωάννης ή το βάπτισμα αυτό ήταν ένα ανθρώπινο εφεύρημα και κατασκεύασμα; Στην ερώτηση αυτή του Κυρίου οι άρχοντες απάντησαν ότι δεν ξέρουν. Τούτο ήταν ψέμα. Βρέθηκαν προ διλήμματος. Σκέφτηκαν ότι, αν ειπούμε εκείνο πού πιστεύουμε, ότι δηλαδή είναι ανθρώπινο, ο κόσμος θα μας πετροβολήσει, γιατί έχει πιστέψει ότι ήταν από το Θεό και κατ’ εντολή Θεού. Αν έλεγαν εκ Θεού, θα τους έλεγε ο Χριστός, τότε γιατί δεν πιστέψατε; Έτσι, προτίμησαν να ειπούν ότι δεν ξέρουν.

Άρα δεν είχαν πιστέψει οι προύχοντες οι Θρησκευτικοί. Θεωρούσαν τον Ιωάννη σαν ένα αγύρτη και λαοπλάνο. Ή για ένα θρησκόληπτο και φανατικό ερημίτη καλόγερο. Όπου έλεγε και έκανε ό,τι η περιορισμένη καλογερική του αντίληψις υπαγόρευε. Καί, φυσικά, οι αρχιερείς και οι πρεσβύτεροι καί οι φαρισαίοι αν δεν φοβόντουσαν το λαό θα προλάβαιναν τον Ηρώδη καί θα τον είχαν απαλλάξει από το δίλημμα, πού βρέθηκε. Αν θα ’πρεπε δηλαδή να παραβεί τούς όρκους ή να σκοτώσει τον άγιο. Θα τον είχαν σκοτώσει αυτοί. Σαν εκπρόσωποι της θρησκείας. Όπως έκαμαν λίγο αργότερα με τον Λυτρωτή Κύριο.

Αλλά καί η κρίσις του λαού δεν είναι πάντα τεκμήριο αδιάσειστο για τον κήρυκα της αλήθειας καί συγκεκριμένα στην περίπτωσή μας για τον Ιωάννη. Πόσους ο λαός επάνω στον ενθουσιασμό του έχει αγιοποιήσει καί θεοποιήσει κι έπειτα από λίγο λιθοβολήσει; Προ έξη ημέρες υποδέχτηκε ο λαός τον Ιησού με βάϊα και κλάδους. Έστρωναν όπου περνούσε τα ρούχα τους αντί για χαλιά για να πατήσει. Καί όμως μετά από λίγες ημέρες όλος αυτός ο ενθουσιασμός μεταβλήθηκε σε μίσος καί με λύσσα κραύγαζαν «σταύρωσον αυτόν»! Ο άγιος έγινε μέσα σε λίγες ήμερες κακούργος! Αυτός είναι ο λαός.

Ποιος, λοιπόν, μπορεί να βασισθεί στις κρίσεις είτε των εμπαθών αρχόντων είτε του ευμετάβολου λαού; Ευτυχώς, πού για τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο δεν έχουμε κρίσεις εμπαθών ή πλανεμένων ανθρώπων. Έχουμε την κρίση του καρδιογνώστου Θεναθρώπου, πού είναι αλάθητη, αμερόληπτη, δίκαιη καί αιώνια. Αν όλοι σε παραδεχτούν και σε χειροκροτήσουν και σ αρνηθεί ο Ένας και παντοδύναμος, τίποτα δεν πέτυχες, μηδέν εις το πηλίκον.

Όταν ο Πρόδρομος είχε από τη φυλακή στείλει δύο από τούς μαθητές του, στο Χριστό, για να πληροφορηθούν καί πεισθούν ότι αυτός είναι ο Μεσσίας και άλλον δεν πρέπει να περιμένουν, μετά την αναχώρησή τους είπε τα εξής ο ίδιος ο Χριστός για τον Ιωάννη στο λαό:

— Όταν ο Ιωάννης κήρυττε καί βάπτιζε στις όχθες του Ιορδάνη, τί εβγήκατε να ιδείτε; Μήπως κανένα καλάμι, που σαλεύεται από τον κάθε αέρα; Δηλαδή μήπως νομίσατε ότι ο Ιωάννης ήταν κανένας άστατος και ευμετάβολος όπως είναι το καλάμι, πού γέρνει όπου ο άνεμος το φυσήξει; Μήπως νομίσατε ότι ο Ιωάννης ήταν έτοιμος να συμβιβασθεί με τούς άρχοντες καί τούς ισχυρούς της γης καί να δικαιολογήσει τις παρεκτροπές τους και να πάρει το μέρος τους; Μήπως νομίσατε, ότι ο Ιωάννης ήταν κανένας άνθρωπος με άστατο χαρακτήρα, πού σήμερα έλεγχε καί έδειχνε τον ορθό δρόμο καί αύριο για ν' αποφύγει τον κίνδυνο κολάκευε και υποχωρούσε καί συμβιβαζότανε με την ανομία; Μήπως νομίσατε, ότι ο Ιωάννης ήταν τόσο ευμετάβολος, ώστε σήμερα να φωνάζει «ωσαννά τω υιώ Δαβίδ» καί αύριο «σταυρωθήτω»;

— Αν ο Ιωάννης ήταν τέτοιος, σήμερα θα ήταν ελεύθερος. Δεν θα ήταν στην υγρή και σκοτεινή φυλακή δεμένος και ταλαιπωρούμενος και πάσχοντας σαν κακούργος. Ακριβώς γιατί δεν ήταν καλάμι σαλευόμενο δεν υποκλίθηκε μπροστά στην ανομία και το σκάνδαλο των ισχυρών. Στάθηκε όρθιος, άκαμπτος, ανυποχώρητος και γι’ αυτό σήμερα έχει την μεγάλη τιμή να βρίσκεται στη φυλακή σαν μάρτυρας του Θεού.

Συνεχίζοντας ο Χριστός λέει:

— Άλλά τί εβγήκατε να ιδείτε; Άνθρωπο ντυμένο στα μαλακά ενδύματα. Ιδού, εκείνοι πού φορούν τα πολυτελή φορέματα και ζουν την αποχαυνωτική ζωή, την ηδονιστική και ζωώδη, μένουν στ' ανάκτορα είτε τα βασιλικά είτε τα ιδιωτικά.

— Όπως ξέρετε, ο Ιωάννης φορούσε ένα σκληρό από τρίχες γκαμήλας ένδυμα, πού δεν είχε καμμιά σχέση και ομοιότητα με τα πολυτελή και μαλακά και βαρύτιμα και χρυσοποίκιλτα των ανθρώπων του κόσμου. Των ηγεμόνων. Των αρχόντων. Των Αρχιερέων. Των Φαρισαίων. Όλοι τούτοι κινούμενοι από υλιστικό και κοσμικό φρόνημα δίνουν όλη τήν προσοχή τους στον εξωτερικό στολισμό. Μιμούνται τις φιλόκοσμες γυναίκες, πού, όπως λέει ο προφήτης, φτιασιδώνονται «ως ομοίωμα ναού». Έτσι και αυτοί. Κινούμενοι από τήν ματαιοδοξία στολίζονται σάν Μήδοι σατράπες, παραβλέποντες τον εσωτερικό της ψυχής στολισμό.

— Αυτοί κατά κανόνα έχουν και πολυτελείς κατοικίες. Έχουν τά μέγαρά τους και τ' ανάκτορά τους. Έχουν τόση άνεση στά μέγαρά τους, όση δέν χρειάζεται. Έχουν τόσους άχρηστους χώρους, πού θά μπορούσαν λόχους από φτωχολογιά, πού δεν έχουν πού την κεφαλήν νά κλίνουν, νά φιλοξενήσουν και νά στεγάσουν. Ο Ιωάννης στέγη είχε τόν ουρανό και κατοικία τήν έρημο. Τή γη. Όταν κοιμότανε και άνοιγε τά μάτια του τή νύχτα έβλεπε τ' αστέρια τ' ουρανού και δόξαζε τόν Δημιουργό τους.

- Ούτε ζούσε τήν τρυφηλή, τήν ηδονιστική, τήν σπάταλη ζωή μ' όλες της τις απολαύσεις και τις παρεκκλίσεις. Όλα τούτα, πού απολαμβάνουν εκείνοι πού ζουν στά μέγαρα, ήσαν γιά τόν Ιωάννη ολότελα ξένα. Δέν είχε μαγείρους. Δέν διοργάνωνε δεξιώσεις, δείπνα, συμπόσια, τραπέζια, όπου η πολυφαγία, η ακράτεια, η σπατάλη είναι τά επακόλουθα. Γιατί όχι και τά όργια; Μήπως σέ τέτοιες συγκεντρώσεις δέν γίνονται ακατονόμαστα όργια; Μήπως εκεί δέν διαφθείρονται ηθικά μέ τις παρεκτροπές και σωματικά μέ τις πολυφαγίες και πολυποσίες;

- Γιά τόν Ιωάννη μερικές ακρίδες και λίγο καθαρό μέλι ήσαν αρκετά γιά νά τόν διατηρούν στή ζωή και νά τόν απαλλάσσουν από τά περιττά και βλαβερά λίπη. Μπορεί ποτέ νά φαντασθεί κανείς τόν άγιο εκείνο μέ γαστέρα προεξέχουσα; Μέ πρόσωπο πανσελήνου και περιφέρεια ελέφαντος; Μέ σώμα δυσκίνητο και νωχελές, πιεζόμενο από τό βάρος παραθρεμένης σάρκας; Όλοι αυτοί πού είναι κάτω από τις συνθήκες αυτές όνομα έχουν ότι ζουν και νεκροί είναι».

- Αλλά τί εβγήκατε στήν έρημο νά ιδείτε; Προφήτη; Ναί, σας βεβαιώνω, συνεχίζει ο Κύριος. Ο Ιωάννης δέν είναι απλώς προφήτης. Είναι κάτι παραπάνω. Είναι εκείνος γιά τόν όποιο έχουν προφητέψει οι προφήτες. Νά ο προφήτης Μαλαχίας τί γράφει γιά τόν Ιωάννη: Ιδού εγώ (ο Θεός) αποστέλλω τόν αγγελιαφόρο μου (τόν Ιωάννη) αμέσως πρωτύτερα από σέ (τόν Χριστόν), ο όποιος θά προετοιμάσει τόν δρόμον σου μπροστά από σέ και θά παρασκευάσει τις ψυχές των ανθρώπων γιά νά σέ δεχθούνε ως Σωτήρα καί Λυτρωτή.

— Έτσι, ο Ιωάννης είναι περισσότερο από προφήτης, γιατί είναι ο μοναδικός εκείνος, πού στάλθηκε νά προετοιμάσει τόν κόσμο γιά νά δεχθεί τό Σωτήρα του. Γι’ αυτό και όλη η ιστορία του είναι ιστορία μοναδικότητας. Γεννιέται μέ αποκάλυψη καί θαυματουργική έπέμβασι τοϋ Θεοϋ. Στέλνεται άπό τόν ουρανό Αρχάγγελος, γιά ν' αναγγείλει τη γέννησή του. Ζει έξω από τόν κόσμο στις ερημιές μέ συντροφιά τό Θεό. Προετοιμάζει μέ τό κήρυγμά του καί τό βάπτισμα τόν ερχομό του Χριστού. Καταξιώνεται νά βαπτίσει τόν Υιόν του Θεού καί νά ιδεί τό Πανάγιο Πνεύμα. Κάνει κάτι, πού πολλοί άλλοι δεν μπόρεσαν νά κάμουν: Νικάει κάθε φιλοδοξία καί αποτραβιέται από τό προσκήνιο, λέγοντας τό αμίμητο εκείνο: «Αυτόν δεί αυξάνειν εμέ δέ ελαττούσθαι». Δηλαδή τώρα πρέπει όλοι νά στραφείτε προς τό Χριστό καί ν' αφήσετε εμένα. Τά άτομα γενικά προσπαθούν πώς νά φαίνονται, νά έχουν οπαδούς, ακροατήριο, ισχύ, δύναμη, χειροκροτήματα. Ο καθένας κοιτάζει πώς θά συγκεντρώσει γύρω του κόσμο. Γύρω από τον εαυτό του. Ο Ιωάννης κάνει ακριβώς το αντίθετο. Καί μόνο τούτο τόν αναδεικνύει εξέχουσα προσωπικότητα.

— Τέλος, ο Ιωάννης είναι έτοιμος, για τις αρχές του, την πίστη του, τήν υποταγή του στο Θεό καί στή φυλακή νά πάει και τή ζωή του νά θυσιάσει. Καί τά δύο αυτά τά πέτυχε. Τό νά υποστεί γιά τήν αλήθεια οποιαδήποτε θυσία, τούτο ο Ιωάννης τό θεωρεί υψίστη τιμή καί μεγάλη ευλογία του Θεού. Θά ήταν ολότελα αφύσικο γιά τόν ασκητή, γιά τόν γεμάτο αυταπάρνηση άνθρωπο, νά πεθάνει φυσικό θάνατο πάνω σέ μαλακό κρεβάτι, πού ποτέ του δέν είχε ανεβεί σ' όλη του τή ζωή. Έπρεπε η ζωή του νά τελειώσει όπως άρχισε. Άρχισε μέ τήν άσκηση και αυταπάρνηση όλων των του κόσμου τερπνών. Έτσι, τέλειωσε μέ διαφορετικό τρόπο απ’ ότι τελειώνει συνήθως η ζωή των κοινών θνητών. Η αγία ζωή του δέν τέλειωσε στά μέγαρα μέ τις ανέσεις καί τις τελευταίες περιποιήσεις των γύρω του. Τέλειωσε στή φυλακή, σάν ήρωας. Πέθανε όχι μέ αρρώστια ή γεροντικό μαρασμό, όπως ο πολύς κόσμος, άλλ' επάνω στό άνθος της ηλικίας του σάν ατρόμητος μαχητής στήν πρώτη γραμμή του μετώπου».

(Έπεσε ηρωικώς μαχόμενος σημειώνουμε εμείς. Τούτο τό «ηρωικώς μαχόμενος» πού λέγεται πολλές φορές γιά κείνους πού σκοτώνονται στον πόλεμο άθελά τους, γιά τόν Ιωάννη δέν είναι σχήμα λόγου. Στον πόλεμο σέ βρίσκει τό βόλι είτε τό θέλεις (καί ποιος τό θέλει) είτε όχι. Τό «ηρωικώς μαχόμενος» γιά τόν Ιωάννη κυριολεκτεί πέρα ως πέρα. Όχι μόνο κυριολεκτεί, άλλ' είναι πολύ τετριμμένος όρος προκειμένου γιά τέτοιον προφήτη. Αν τον χρησιμοποιούμε τόν όρο αυτό, τούτο τό κάνουμε γιατί τό λεξιλόγιο προκειμένου νά χαρακτηρίσει τέτοια αναστήματα είναι πολύ πτωχό, καί δέν έχει κάτι άλλο, πού νά μην έχη χρησιμοποιηθεί γι’ άλλους).

Τελειώνοντας ο Κύριος τό εγκώμιο του Ιωάννη προσθέτει: «Αμήν λέγω υμίν, ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου του βαπτιστού». Αν αυτό τό έλεγε κανένας κοινός άνθρωπος. Έστω ένας άγιος, θά αμφέβαλλε κανείς. Θά είχε δικαιολογημένες επιφυλάξεις. Ο πλανήτης μας έχει γνωρίσει μεγάλα αναστήματα. Μεγάλους αγίους. Μεγάλους Πατριάρχες. Μεγάλους Προφήτες. Μεγάλους "Άρχοντες. Από τόν Αδάμ ως τόν Πρόδρομο πολλά αστέρια έλαμψαν καί μεγάλη θέση πήραν στις δέλτους τής Ιστορίας. Όλοι λοιπόν αυτοί είναι κατώτεροι από τόν Ιωάννη; Όλοι αυτοί, πού ο κόσμος θαυμάζει έχουν σκεπασθεί από τόν ερημίτη, τό γιο του Ζαχαρία; Όλοι εκείνοι, πού θαυμάζονται άλλοι γιά τήν πίστη τους, άλλοι γιά τήν υπομονή τους, άλλοι γιά διωγμό καί πύρινο ζήλο, άλλοι γιά τά θαύματά τους τά πολλά καί μεγάλα, είναι κατώτεροι άπό τόν Πρόδρομο;

Ναί, λέει ό καρδιογνώστης Κύριος. Είναι κατώτεροι. Όλοι όσοι ώς τώρα έχουν γεννηθεί από γυναίκα είναι κατώτεροι. Ο Ιωάννης είναι ανώτερος απ’ όλους τους αγίους, τους Πατριάρχες, τους Προφήτες. Τούτο όμως δέν μειώνει διόλου τήν αξία εκείνων. Εκείνοι έχουν τήν αξία τους. Ο στρατηγός έχει τήν αξία του βαθμού του. Είναι στρατηγός και ανώτερος απ’ όλους τους στρατιώτες. Υπάρχει όμως και ο αρχιστράτηγος. Τό ότι ο αρχιστράτηγος είναι ανώτερος από τόν αντιστράτηγο, τούτο δέν μειώνει τήν αξία του βαθμού του αντιστράτηγου. Κάποιος θά έπρεπε νά υπερέχει. Τό ίδιο συμβαίνει και στό πνευματικό πεδίο τής αγιότητος. Ο Κύριος βεβαιώνει ότι απ’ όλα τά εκατομμύρια πού ως τότε είχαν γεννηθεί, μεγαλύτερος ήταν ο Ιωάννης. Ο Πρόδρομος και Βαπτιστής. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος απ’ όλους.

Ο απόστολος Παύλος γράφει, ότι «αστήρ αστέρος διαφέρει εν δόξη». Ο κάθε άνθρωπος, πού θά αξιωθεί της αιωνίου σωτηρίας. Ο κάθε άνθρωπος, πού θα τύχη της ουρανίου βασιλείας, θά έχει, όπως και τά αστέρια, διαφορετική λάμψη. Άλλος θά λάμπει περισσότερο και άλλος λιγότερο. Άλλος θά είναι πιο επιφανής και άλλος λιγότερο ένδοξος. Άλλος θά κατέχει ανώτερη θέση και άλλος θά είναι πιο κάτω. Ο καθένας ανάλογα μέ τήν προσπάθεια, μέ τήν πρόθεση, μέ τό ζήλο πού έδειξε στον κόσμο αυτό θά αμειφθεί εκεί.

Σ’ όλα αυτά ο Ιωάννης πρωτεύει. Τουλάχιστον στον προ Χριστού κόσμο. Κατέχει εξέχουσα και μοναδική θέση. Είναι ενδοξότερος και ανώτερος απ’ όλους. Αυτό τό βεβαιώνει ο Κύριος, ο οποίος και θά βραβεύσει όλον τόν αγωνιζόμενο κόσμο. Μεγαλύτερος και ανώτερος από τόν Ιωάννη δέν έχει γεννηθεί. Τό βεβαιώνει ο αθλοθέτης, ο οποίος και θά απονείμει τά βραβεία της άνω κλήσεως. Ο Ιωάννης νίκησε και αναδείχθηκε ο παγκόσμιος πρωταθλητής όλων των γενεών από του Αδάμ ώσαμε τό Χριστό.

Πηγή: "Ιωάννης ο Πρόδρομος - Ηλιαχτίδα στην αμφιλύκη" του Φιλοποίμενος Β. Καρατζά. Εκδ. ΦΩΣ -Χ.Ε.Ε.Ν.