Ο Διδάσκαλος της Θερμής Θεόδωρος ήρθε στη Μυτιλήνη το 1440 μαζί με τον Δεσπότη του Μυστρά Κωνσταντίνο Παλαιολόγο όταν νυμφεύθηκε την Αικατερίνα. Ήταν Ηπειρώτης στην καταγωγή και είχε σπουδάσει στο Κάστρο του Μυστρά στον Μοριά, που στους δύσκολους εκείνους καιρούς ήταν η πνευματική τροφός του Ελληνορθόδοξου Γένους. Ο Μυστράς ήταν για τον Θεόδωρο η πατρίδα, η αγάπη του, γιατί ήταν σύμβολο, ιερή κολυμβήθρα του Γένους και της Παράδοσης των Ρωμηών...
Αγαπούσε τον Μυστρά γιατί εκεί καλλιεργείτο το Ελληνικό Πνεύμα. Εκεί σπούδαζαν όλοι οι Δεσποτάδες αυτοκράτορες, οι Ηγούμενοι, οι Στρατηγοί. Τέτοιους συμμαθητές είχε πολλούς ο Θεόδωρος. Ο ίδιος έγινε ένας εξαίρετος και αγαπητός Διδάσκαλος που αρχικά τον κράτησε στον Μυστρά για πρωτοασηκρίτη γραμματέα ο Πρωτοδάσκαλός του ο Γεώργιος Γεμιστός ο Φιλόσοφος. Στη σχολή του Γεμιστού διδάσκονταν Ελληνική Παιδεία από τον ίδιο τον «Φιλόσοφο Πλήθων» και από αυστηρά επιλεγμένους βοηθούς του, καθώς και Φιλοσοφία, αναλύοντας Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Νεοπλατωνικούς, ιδιαιτέρως δε τον Πρόκλο.
Εν συνεχεία τον πήρε στο παλάτι των Δεσποτών ο Θεόδωρος για Διδάσκαλο της γυναίκας του Κλεώπας. Κατόπιν έπρεπε να μάθει γράμματα και στην Αικατερίνα, την γυναίκα του πρίγκιπα τότε Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου που ο αδελφός του ο Ιωάννης ήταν τότε Αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Η Αικατερίνα έμενε στην Μυτιλήνη μαζί με τους γονείς της και επειδή μιλούσε τα Ελληνικά όπως τα μιλούν στη Μυτιλήνη, δηλαδή τις μυτιληνιώτικες ελληνικούρες, ήθελε ο άνδρας της, για να μπορεί να την παρουσιάσει στα παλάτια, να της μάθει τα «ψηλά» Ελληνικά. Εκεί στην Μυτιλήνη, μαθητής του Θεοδώρου έγινε και ο Βασίλειος, που ήταν ένας από τους γιους του Προεστού της Θερμής, και έγινε μετέπειτα και αυτός Προεστός της κωμοπόλεως αυτής. Με τον Βασίλειο ανέπτυξε πολύ φιλικές σχέσεις και αυτός ήταν ο λόγος που ο αγαπητός Διδάσκαλος ερχόταν τακτικά στη Θερμή. Όταν η εγκυμονούσα Αικατερίνα, χρειάστηκε να μεταβεί με πλοίο στην Πόλη, καθώς έπλεε κοντά στη Λήμνο, δέχθηκαν επίθεση από τους Τούρκους, και με τους κανονιοβολισμούς απέβαλε το παιδί και την επομένη ημέρα απεβίωσε και η ίδια. Τότε ο Προεστός της Θερμής παρακάλεσε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο να τους κάνει τη χάρη να διορισθεί ο Θεόδωρος ως Διδάσκαλος στη Θερμή, επειδή δεν είχαν εκείνη την περίοδο Διδάσκαλο και το χωριό είχε πολλά παιδιά. Με τη σύμφωνη γνώμη του Θεοδώρου, ο μετέπειτα τελευταίος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου έδωσε εντολή να παραμείνει για πέντε χρόνια Διδάσκαλος στη Θερμή ο Θεόδωρος. Αυτά περί του έτους 1442. Ο Θεόδωρος αγάπησε τόσο πολύ το μέρος τούτο, που έμεινε ως το 1463, διδάσκοντας Ελληνική παιδεία στα παιδιά της Θερμής, ακόμα και στα προσφυγάκια που ερχόντουσαν από άλλα μέρη υποδουλωμένα στην τουρκιά.
Το 1454 στο μοναστήρι των Καρυών που το είχαν πρόσφατα ξαναχτίσει, ο Διδάσκαλος Θεόδωρος είχε τεθεί επικεφαλής στην προετοιμασία για την υποδοχή του νέου Ηγουμένου που θα ερχόταν στη Μονή, του Αγίου Ραφαήλ ο οποίος είχε σπουδάσει και εκείνος στο Μυστρά, μόλις είχε αποφοιτήσει ο Θεόδωρος. Ο ερχομός του Αγίου είχε χαροποιήσει τους πάντες γιατί ήταν γνωστή η αγία ζωή του και η σπουδαία μόρφωσή του. Αποτελούσε λοιπόν, τιμή για τον τόπο και μεγάλη ευλογία η εκεί παρουσία του. Την ημέρα που θα ερχόταν, είχε παρατάξει σε γραμμή όλο το σχολείο ο Θεόδωρος, που μαζί με πλήθος κόσμου υποδέχθηκε συγκινημένος τον Άγιο με εναγκαλισμούς και ασπασμούς.
Από τότε με την πνευματική καθοδήγηση του Αγίου Ραφαήλ, το μοναστήρι διαμορφώθηκε καταλλήλως τα επόμενα εννέα χρόνια, πριν καταστραφεί, ώστε να βρίσκουν παρηγορία και βοήθεια ο κάθε φτωχός, άρρωστος και ξένος άνθρωπος. Μεταξύ άλλων δημιουργήθηκε και το «Δώμα των Φίλων και των Εδικών» κατά παραγγελία του Διδασκάλου Θεοδώρου για όσους ερχόντουσαν «εις αναψυχήν» για να τους αισθάνονται όλους ως δικούς τους. Πολλοί έγιναν τότε Φίλοι του μοναστηριού και ανέβαιναν στις Καρυές όπως ο Μιχαήλ Δούκας ο πρωτοσεκρέτης στην Κυβέρνηση των Γατελούζων και έγκριτος ιστοριογράφος, καθώς και πολλοί άλλοι συζητώντας πνευματικά θέματα και διάφορες υποθέσεις υψηλής πολιτικής.
Ο Θεόδωρος ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Γένους των Ρωμηών και πάνω σ’ αυτή την βάση των ελληνορθόδοξων ιδανικών ήθελε να διαπλάθει την μόρφωση των μαθητών του. Είχε ιδιαίτερο πάθος με την Ελληνική ιστορία. Ήταν πιστός στην Ορθοδοξία επειδή η Ορθοδοξία είναι Σώμα και Εκκλησιολογία, Θεολογία του Προσώπου και όχι του πλήθους, αλλά Πλήρωμα. Ο Άγιος Ραφαήλ τον προσφωνούσε «Αυθέντη Διδάσκαλε» και τους κατηχούσε όλους, μαζί και τον εξαίρετο Διδάσκαλο, στα βαθύτερα μυστικά της πίστεως.
Όταν υποδουλώθηκε ο Μυστράς στους Τούρκους, ο Θεόδωρος δεν ήθελε καν να φάει από την στενοχώρια του. Ήταν πολύ στενοχωρημένος. Από τις 30 Αυγούστου του 1462, πολιορκήθηκε και η Μυτιλήνη από μιλιούνια Τούρκους. Οι άνδρες κλείστηκαν στο κάστρο της πόλης. Μαζί και ο Διδάσκαλος που βοηθούσε στο Επιτελείο της Άμυνας. Όμως, κατόπιν προδοσίας των ξένων αρχόντων που κυβερνούσαν το νησί, οι οποίοι τα «βρήκαν» με τους Τούρκους, το νησί έπεσε στα χέρια των Τούρκων στις 16 του Σεπτέμβρη. Από τότε πλάκωσε η τούρκικη σκλαβιά σ’ όλο το νησί. Ο Διδάσκαλος Θεόδωρος κατάφερε και γλίτωσε από τη συμφορά που επακολούθησε της προδοσίας και κατέφυγε στη Μονή των Καρυών. Μετά από έξι μήνες έπρεπε να πληρωθεί το χαράτσι στο σουλτάνο. Στη Θερμή ένα παλικάρι σκότωσε τον Τούρκο τσοχατζάρη επειδή οι Τούρκοι απ’ όποιο σπίτι δεν είχε λεφτά για να πληρώσει τον φόρο, έπαιρναν μικρά παιδιά και νέες κοπέλες, που αυτό εξόργιζε τους ντόπιους. Οι Τούρκοι, ψάχνοντας τότε τους υπαίτιους που είχαν εξεγερθεί, έφθασαν την Μεγάλη Παρασκευή στο μοναστήρι, όπου συνέλαβαν και έδεσαν για να ανακρίνουν όσους βρέθηκαν εκεί. Από τον Ηγούμενο, τον Άγιο Ραφαήλ μέχρι ένα εντεκάμηνο παιδάκι που το θανάτωσαν με βάρβαρο τρόπο. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο Διδάσκαλος Θεόδωρος. Οι Τούρκοι αφού άρχισαν να βασανίζουν και να σκοτώνουν έναν – έναν τους Μάρτυρες, με τρόπους που μόνο ο σατανάς μπορεί να υποδείξει, άρχισαν να τυραγνούν και τον Θεόδωρο που βλέποντας όλη αυτή την απανθρωπιά των Τούρκων που είχαν τσαλαπατήσει το μικρό παιδάκι και είχαν κάψει την μικρή Αγία Ειρήνη μέσα στο πιθάρι, αφού την ακρωτηρίασαν, διαμαρτυρήθηκε ξεμπροστιάζοντας τους λυσσασμένους τυράννους που «διασκέδαζαν» σκοτώνοντας ανθρώπους. Τους λέγει τότε ο Θεόδωρος: «Ασεβείς, άκαρδα θεριά, εγώ σαν Έλληνας Δάσκαλος δεν μπορεί παρά να διδάσκω τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία. Και πεθαμένος αυτά θα διδάσκω…» Τότε οι άξεστοι αγριάνθρωποι, έχοντας το κόμπλεξ της αμορφωσιάς μπροστά σ’ έναν μορφωμένο άνθρωπο που δίδασκε την ΑΛΗΘΕΙΑ και την ΑΓΑΠΗ, του έκοψαν τα χέρια και το κεφάλι του που το έβαλαν ανάμεσα στα σκέλη του και τα χέρια του τα έβαλαν στη θέση του κομμένου κεφαλιού ως ένδειξη περιφρόνησης και εξευτελισμού, επειδή ήταν Έλληνας Διδάσκαλος.
Ο Διδάσκαλος Θεόδωρος παρέδωσε την ψυχή του με αυτό τον μαρτυρικό θpάνατο, στα χέρια του Δικαιοκρίτη Θεού. Αγάλλεται συναριθμούμενος στη χορεία των Αγίων Νεομαρτύρων της Εκκλησίας και της Βασιλείας του Θεού. Τα Λείψανα του σκηνώματος και ο τάφος του βρέθηκαν στις 12 Ιανουαρίου του 1961 κατόπιν πολλών ενυπνίων, και βρίσκονται στην Ιερά Μονή του Αγίου Ραφαήλ στην Θερμή της Λέσβου πλαισιώνοντας τα αποκαλυφθέντα υπερφυή θαυμαστά σημεία που τίθενται σε προσκύνηση εις Δόξαν Θεού.
Στρατής Ανδριώτης
Αγαπούσε τον Μυστρά γιατί εκεί καλλιεργείτο το Ελληνικό Πνεύμα. Εκεί σπούδαζαν όλοι οι Δεσποτάδες αυτοκράτορες, οι Ηγούμενοι, οι Στρατηγοί. Τέτοιους συμμαθητές είχε πολλούς ο Θεόδωρος. Ο ίδιος έγινε ένας εξαίρετος και αγαπητός Διδάσκαλος που αρχικά τον κράτησε στον Μυστρά για πρωτοασηκρίτη γραμματέα ο Πρωτοδάσκαλός του ο Γεώργιος Γεμιστός ο Φιλόσοφος. Στη σχολή του Γεμιστού διδάσκονταν Ελληνική Παιδεία από τον ίδιο τον «Φιλόσοφο Πλήθων» και από αυστηρά επιλεγμένους βοηθούς του, καθώς και Φιλοσοφία, αναλύοντας Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Νεοπλατωνικούς, ιδιαιτέρως δε τον Πρόκλο.
Εν συνεχεία τον πήρε στο παλάτι των Δεσποτών ο Θεόδωρος για Διδάσκαλο της γυναίκας του Κλεώπας. Κατόπιν έπρεπε να μάθει γράμματα και στην Αικατερίνα, την γυναίκα του πρίγκιπα τότε Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου που ο αδελφός του ο Ιωάννης ήταν τότε Αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Η Αικατερίνα έμενε στην Μυτιλήνη μαζί με τους γονείς της και επειδή μιλούσε τα Ελληνικά όπως τα μιλούν στη Μυτιλήνη, δηλαδή τις μυτιληνιώτικες ελληνικούρες, ήθελε ο άνδρας της, για να μπορεί να την παρουσιάσει στα παλάτια, να της μάθει τα «ψηλά» Ελληνικά. Εκεί στην Μυτιλήνη, μαθητής του Θεοδώρου έγινε και ο Βασίλειος, που ήταν ένας από τους γιους του Προεστού της Θερμής, και έγινε μετέπειτα και αυτός Προεστός της κωμοπόλεως αυτής. Με τον Βασίλειο ανέπτυξε πολύ φιλικές σχέσεις και αυτός ήταν ο λόγος που ο αγαπητός Διδάσκαλος ερχόταν τακτικά στη Θερμή. Όταν η εγκυμονούσα Αικατερίνα, χρειάστηκε να μεταβεί με πλοίο στην Πόλη, καθώς έπλεε κοντά στη Λήμνο, δέχθηκαν επίθεση από τους Τούρκους, και με τους κανονιοβολισμούς απέβαλε το παιδί και την επομένη ημέρα απεβίωσε και η ίδια. Τότε ο Προεστός της Θερμής παρακάλεσε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο να τους κάνει τη χάρη να διορισθεί ο Θεόδωρος ως Διδάσκαλος στη Θερμή, επειδή δεν είχαν εκείνη την περίοδο Διδάσκαλο και το χωριό είχε πολλά παιδιά. Με τη σύμφωνη γνώμη του Θεοδώρου, ο μετέπειτα τελευταίος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου έδωσε εντολή να παραμείνει για πέντε χρόνια Διδάσκαλος στη Θερμή ο Θεόδωρος. Αυτά περί του έτους 1442. Ο Θεόδωρος αγάπησε τόσο πολύ το μέρος τούτο, που έμεινε ως το 1463, διδάσκοντας Ελληνική παιδεία στα παιδιά της Θερμής, ακόμα και στα προσφυγάκια που ερχόντουσαν από άλλα μέρη υποδουλωμένα στην τουρκιά.
Το 1454 στο μοναστήρι των Καρυών που το είχαν πρόσφατα ξαναχτίσει, ο Διδάσκαλος Θεόδωρος είχε τεθεί επικεφαλής στην προετοιμασία για την υποδοχή του νέου Ηγουμένου που θα ερχόταν στη Μονή, του Αγίου Ραφαήλ ο οποίος είχε σπουδάσει και εκείνος στο Μυστρά, μόλις είχε αποφοιτήσει ο Θεόδωρος. Ο ερχομός του Αγίου είχε χαροποιήσει τους πάντες γιατί ήταν γνωστή η αγία ζωή του και η σπουδαία μόρφωσή του. Αποτελούσε λοιπόν, τιμή για τον τόπο και μεγάλη ευλογία η εκεί παρουσία του. Την ημέρα που θα ερχόταν, είχε παρατάξει σε γραμμή όλο το σχολείο ο Θεόδωρος, που μαζί με πλήθος κόσμου υποδέχθηκε συγκινημένος τον Άγιο με εναγκαλισμούς και ασπασμούς.
Από τότε με την πνευματική καθοδήγηση του Αγίου Ραφαήλ, το μοναστήρι διαμορφώθηκε καταλλήλως τα επόμενα εννέα χρόνια, πριν καταστραφεί, ώστε να βρίσκουν παρηγορία και βοήθεια ο κάθε φτωχός, άρρωστος και ξένος άνθρωπος. Μεταξύ άλλων δημιουργήθηκε και το «Δώμα των Φίλων και των Εδικών» κατά παραγγελία του Διδασκάλου Θεοδώρου για όσους ερχόντουσαν «εις αναψυχήν» για να τους αισθάνονται όλους ως δικούς τους. Πολλοί έγιναν τότε Φίλοι του μοναστηριού και ανέβαιναν στις Καρυές όπως ο Μιχαήλ Δούκας ο πρωτοσεκρέτης στην Κυβέρνηση των Γατελούζων και έγκριτος ιστοριογράφος, καθώς και πολλοί άλλοι συζητώντας πνευματικά θέματα και διάφορες υποθέσεις υψηλής πολιτικής.
Ο Θεόδωρος ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Γένους των Ρωμηών και πάνω σ’ αυτή την βάση των ελληνορθόδοξων ιδανικών ήθελε να διαπλάθει την μόρφωση των μαθητών του. Είχε ιδιαίτερο πάθος με την Ελληνική ιστορία. Ήταν πιστός στην Ορθοδοξία επειδή η Ορθοδοξία είναι Σώμα και Εκκλησιολογία, Θεολογία του Προσώπου και όχι του πλήθους, αλλά Πλήρωμα. Ο Άγιος Ραφαήλ τον προσφωνούσε «Αυθέντη Διδάσκαλε» και τους κατηχούσε όλους, μαζί και τον εξαίρετο Διδάσκαλο, στα βαθύτερα μυστικά της πίστεως.
Όταν υποδουλώθηκε ο Μυστράς στους Τούρκους, ο Θεόδωρος δεν ήθελε καν να φάει από την στενοχώρια του. Ήταν πολύ στενοχωρημένος. Από τις 30 Αυγούστου του 1462, πολιορκήθηκε και η Μυτιλήνη από μιλιούνια Τούρκους. Οι άνδρες κλείστηκαν στο κάστρο της πόλης. Μαζί και ο Διδάσκαλος που βοηθούσε στο Επιτελείο της Άμυνας. Όμως, κατόπιν προδοσίας των ξένων αρχόντων που κυβερνούσαν το νησί, οι οποίοι τα «βρήκαν» με τους Τούρκους, το νησί έπεσε στα χέρια των Τούρκων στις 16 του Σεπτέμβρη. Από τότε πλάκωσε η τούρκικη σκλαβιά σ’ όλο το νησί. Ο Διδάσκαλος Θεόδωρος κατάφερε και γλίτωσε από τη συμφορά που επακολούθησε της προδοσίας και κατέφυγε στη Μονή των Καρυών. Μετά από έξι μήνες έπρεπε να πληρωθεί το χαράτσι στο σουλτάνο. Στη Θερμή ένα παλικάρι σκότωσε τον Τούρκο τσοχατζάρη επειδή οι Τούρκοι απ’ όποιο σπίτι δεν είχε λεφτά για να πληρώσει τον φόρο, έπαιρναν μικρά παιδιά και νέες κοπέλες, που αυτό εξόργιζε τους ντόπιους. Οι Τούρκοι, ψάχνοντας τότε τους υπαίτιους που είχαν εξεγερθεί, έφθασαν την Μεγάλη Παρασκευή στο μοναστήρι, όπου συνέλαβαν και έδεσαν για να ανακρίνουν όσους βρέθηκαν εκεί. Από τον Ηγούμενο, τον Άγιο Ραφαήλ μέχρι ένα εντεκάμηνο παιδάκι που το θανάτωσαν με βάρβαρο τρόπο. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο Διδάσκαλος Θεόδωρος. Οι Τούρκοι αφού άρχισαν να βασανίζουν και να σκοτώνουν έναν – έναν τους Μάρτυρες, με τρόπους που μόνο ο σατανάς μπορεί να υποδείξει, άρχισαν να τυραγνούν και τον Θεόδωρο που βλέποντας όλη αυτή την απανθρωπιά των Τούρκων που είχαν τσαλαπατήσει το μικρό παιδάκι και είχαν κάψει την μικρή Αγία Ειρήνη μέσα στο πιθάρι, αφού την ακρωτηρίασαν, διαμαρτυρήθηκε ξεμπροστιάζοντας τους λυσσασμένους τυράννους που «διασκέδαζαν» σκοτώνοντας ανθρώπους. Τους λέγει τότε ο Θεόδωρος: «Ασεβείς, άκαρδα θεριά, εγώ σαν Έλληνας Δάσκαλος δεν μπορεί παρά να διδάσκω τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία. Και πεθαμένος αυτά θα διδάσκω…» Τότε οι άξεστοι αγριάνθρωποι, έχοντας το κόμπλεξ της αμορφωσιάς μπροστά σ’ έναν μορφωμένο άνθρωπο που δίδασκε την ΑΛΗΘΕΙΑ και την ΑΓΑΠΗ, του έκοψαν τα χέρια και το κεφάλι του που το έβαλαν ανάμεσα στα σκέλη του και τα χέρια του τα έβαλαν στη θέση του κομμένου κεφαλιού ως ένδειξη περιφρόνησης και εξευτελισμού, επειδή ήταν Έλληνας Διδάσκαλος.
Ο Διδάσκαλος Θεόδωρος παρέδωσε την ψυχή του με αυτό τον μαρτυρικό θpάνατο, στα χέρια του Δικαιοκρίτη Θεού. Αγάλλεται συναριθμούμενος στη χορεία των Αγίων Νεομαρτύρων της Εκκλησίας και της Βασιλείας του Θεού. Τα Λείψανα του σκηνώματος και ο τάφος του βρέθηκαν στις 12 Ιανουαρίου του 1961 κατόπιν πολλών ενυπνίων, και βρίσκονται στην Ιερά Μονή του Αγίου Ραφαήλ στην Θερμή της Λέσβου πλαισιώνοντας τα αποκαλυφθέντα υπερφυή θαυμαστά σημεία που τίθενται σε προσκύνηση εις Δόξαν Θεού.
Στρατής Ανδριώτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου