Ο Χριστιανισμός στην υπηρεσία της Ελλάδος

Το έθνος μας υπήρξε ο πρόδρομος του Χριστιανικού Πνεύματος, έδωκε ό,τι εκλεκτόν είχε στη Θρησκεία του Χριστού, υπηρέτησε σαν πρωτοπόρος και πρόμαχος του Χριστιανικού κινήματος αλλά και ο Χριστιανισμός υπηρέτησε καί υπηρετεί επί 2.000 χρόνια την Ελλάδα καί με την μεγαλοδύναμο και θαυματουργική παρουσία του συνετέλεσε ώστε τα μεγάλα ιδανικά της φυλής μας όχι μόνον δεν παρεσύρθησαν από τους καταρράκτες των αιώνων, αλλά καί παρέμειναν αδιάσειστα, μάλιστα δε υψώθησαν δια του Χριστιανισμού. Ο μέγας ιστορικός μας Κ. Παπαρρηγόπουλος, πού είναι καί ο άριστος μελετητής καί βαθύτατος γνώστης του προχριστιανικού καί μεταχριστιανικού Ελληνισμού στον πρόλογο του Β' τόμου του έργου του «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» γράφει τα εξής: «Ο Χριστιανισμός επηγγέλετο τα ευγενέστατα των θρησκευτικών και κοινωνικών δογμάτων, όσα ήλθον να εκπολιτίσωσι και να παραμυθήσωσι τον βίον της ανθρωπότητας. Άνευ του Χριστιανισμού το Ελληνικόν Έθνος δεν ήθελεν επιπλεύση εν τω κατακλυσμώ εν ω κατεποντίσθη άπαξ ο λοιπός της αρχαιότητος κόσμος... Το Ελληνικό Έθνος διεσώθη, τουλάχιστον δε διέσωσε την ιστορική αξία του ειμή δια της μετά του Χριστιανισμού συμμαχίας. Άλλ’ εάν υπηρέτησε τον λόγο του Θεού, πολλαπλασίονα απήλαυσε παρ’ αυτού ένεκα της διακονίας εκείνης την ανταμοιβή. Διότι δι’ αυτού πρωτηγωνίστησεν εν τω μέσω αιώνι και δι’ αυτού ιδίως ανεκαινίσθη εν τοις νεωτέροις χρόνοις...». Δεν παραλείπει δε ο Κ. Παπαρρηγόπουλος να τονίσει και το ότι ο Χριστιανισμός ανεκαίνισε, ελάμπρυνε καί αξιοποίησε τις πνευματικές, ηθικές καί κοινωνικές δυνάμεις της Ελλάδος μας, λέγει δε τα εξής: «η φιλοσοφία καί η ρητορική, οι προ καιρού αποβαλούσαι το πάλαι αξίωμα καί κράτος ανεφαίνοντο νυν αύθις ζωηφόροι καί λαμπραί, επί αμβώνων οίτινες διεδέχθησαν μεν το βήμα της αγοράς ανήρπασαν δε τα ακροατήρια των σοφιστικών εδρών».

Είναι όμως αξία μεγίστης προσοχής καί η σχετική γνώμη του διαπρεπέστατου Βυζαντινολόγου Καρόλου Ντήλ πού αναφέρει σε μια διάλεξή του με τίτλο: «Η Ελληνική Εκκλησία καί ο Ελληνισμός». Σάν πόρισμα διατυπώνει τα εξής: «Επί δέκα αιώνες, δηλαδή έφ’ όσον χρόνον διήρκεσε το Βυζάντιον, η Εκκλησία υπήρξεν η μεγάλη προστάτις του Ελληνισμού, ότε δε το Βυζάντιον έπεσε, η Εκκλησία παρέσχεν εις τον Ελληνισμόν υπηρεσίαν ακόμη ανωτέραν. Αυτή διεφύλαξεν ομού με την Θρησκείαν, την Ελληνικήν Εθνότητα καί την Ελληνικήν Παιδείαν της». Καί πραγματικά τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης, τα Μουσεία που περικλείουν τα αριστουργήματα της νεωτέρας τέχνης, τα αθάνατα έργα της γνήσιας, γνώμες των μεγαλυτέρων επιστημόνων όλου του κόσμου και το διάχυτο πνεύμα της συχρόνου ιστορίας, ταύτα πάντα μας πληροφορούν, ότι η ευγενεστέρα τέχνη, η νεωτέρα Ελληνική φιλοσοφία και η Εθνική μας Ενότης οφείλονται εις τον Χριστιανισμόν, στην άσβεστη δάδα της πίστεως πού εμεσουράνησε στα λαμπρά χρόνια της Βυζαντινής εποχής καί που εφώτιζε εις όλους τους σκοτεινούς αιώνας της δουλείας την Ελληνική ψυχή.

Καί όσον αφορά την τέχνη, μια κοινή ομολογία ακούεται από όλους τους εμβριθείς καί αριστείς επιστήμονες όλου του κόσμου: «Ο Χριστιανισμός υπήρξεν η πνοή της Ελληνικής Βυζαντινής τέχνης». Έπειτα από μία παύλα αιώνων πολλών τα κλασσικά χρόνια του Περικλέους ξαναζούν. Η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική, η ποίησις καί η μουσική αναπτύσσονται στη μεγάλη πρωτεύουσα του Χριστιανικού Βυζαντίου στον ύψιστο βαθμό: Ο Κάρολος Ντήλ μας λέγει τα εξής: «Η Κων/πολις ήτο και θαυμασία πόλις τέχνης. Αί πλατείαι της, τα παλάτια της, οι ναοί της ήσαν πλήρεις από αριστουργήματα της αρχαίας τέχνης καί της Βυζαντινής».

Και δεν αμφισβητεί κανείς ότι το Χριστιανικό Βυζάντιο υπό την επίδραση του Χριστιανισμού μας αφήκε κληρονομιά πού υψώνει την Ελλάδα σε ποιο περίβλεπτη θέση από εκείνη της αρχαίας Ελληνικής εποχής. Ο Ιουστινιανός ανεφώνησε: «Νενίκηκά σε Σολωμών» όταν είδε τελειωμένον τον Ναό της του Θεού Σοφίας πού συνεδύαζε ό,τι άριστον είχε να παρουσίαση ο αρχαίος κόσμος. Η σμίλη καί το πινέλο των Χριστιανών καλλιτεχνών ύψωσαν υψηλότερα από τα φυσικά οροθέσια την Ελληνική τέχνη. Η ποίησις καί η μουσική λες καί αντέγραψε τίς μελωδίες των αγγέλων, μας απαθανάτισαν δε μεγαλειώδη μέλη πού μόνον θεϊκή πνοή μπορούσε να εμπνεύσει καί να εκφρασθεί. Έτσι ο Ελληνισμός χάρις στον Χριστιανισμό αποταμίευσε θησαυρούς αιωνίους ανυπολογίστου αξίας, τιμής καί δόξης.

Αλλά καί την Ελληνική φιλοσοφία καθάρισε, εξύψωσε καί ελάμπρυνε η Χριστιανική Θρησκεία. Στίς φλέβες του Ελληνικού πνευματικού οργανισμού έρευσε το καθάριο, το γνήσιο αίμα της αιωνίας αληθείας. Όπως λέγει καί ο Απ. Παύλος, ο Ιησούς Χριστός «μας ήλθε σοφία από Θεού». Περισσότερα μας λέγει το γεγονός της επιδράσεως του Χριστιανικού πνεύματος στα πνευματικώτατα εργαστήρια των Οικουμενικών καί Τοπικών Συνόδων ή της συγγραφής των αθανάτων έργων των Ελλήνων Πατέρων της Εκκλησίας μας. Το πνευματικό πυρ του Χριστιανισμού καθάρισε την Ελληνική φιλοσοφία από τίς κηλίδες της απάτης, απήλλαξε την σκέψη από τίς σκιές, πού σαν σύννεφα εμαύριζαν καί τις πιο φωτοβόλους εκλάμψεις του αρχαίου Ελληνικού πνεύματος καί ανέδειξε την φιλοσοφία των κατά Θεόν σοφών Πατέρων της Εκκλησίας μας, σε δευτέρα μετά την Αγία Γραφή αποκάλυψη του Θεού, σε αληθινή σοφία καί αιωνία αλήθεια.

Ακόμη και στον πρακτικό βίο της Ελλάδος, ο Χριστιανισμός εδημιούργησε νέους τρόπους ζωής. Ό,τι έψαλε ο Όμηρος εμπνεόμενος από την μούσα του δια την φιλοξενία και την φιλανθρωπία και ό,τι σαν ατομική πρωτοβουλία έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες στους δυστυχείς, η Χριστιανική Θρησκεία το έκανε κοινή υπόθεση, γενική μέριμνα. Ή περίφημος Βασιλειάδα του Μ. Βασιλείου, στην Κων/πολι τα ευαγή ιδρύματα του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του Ιωάννου του Ελεήμονος καί άλλων της Εκκλησίας μας Πατέρων είναι καρπός της Χριστιανικής αγάπης. Ο εργάτης κατόπιν διατάγματος της Χριστιανής Βασιλίσσης Πουλχερίας ετιμήθη με τον αξιοζήλευτο τίτλο του κόμητος. Η δε Ελληνική νομοθετική μεγαλοφυΐα, όπως λέγει καί ο διακεκριμένος Γάλλος νομομαθής Τρολόν, «Δια του Χριστιανισμού ημαύρωσε την Ρωμαϊκήν» καί έτσι μπορούμε να διακηρύττομε ότι σ' όλες τίς σχέσεις του ανθρώπου, ο Χριστιανισμός προσέφερε τίς πολυτιμότερες υπηρεσίες του στην Ελλάδα. Παράλληλα όμως προς τις ανεκτίμητες αυτές εκκλησιαστικές καί πνευματικές διακονίες του ο Χριστιανισμός στην Πατρίδα μας εκαλλιέργησε καί την Ιδέα της Εθνικής Ενότητας. Όπως λέγει ο Κάρολος Ντήλ: «Η Χριστιανική Εκκλησία διεφύλαξεν την Ελληνικήν Εθνότητα». Νεώτερος δε εκκλησιαστικός ρήτωρ γράφει, ότι ενώ «ο αρχαίος Ελληνισμός εξησθένιζε την ιδέαν της Εθνικής Ενότητος απέναντι του πατριωτισμού της ιδίας πόλεως... ο Χριστιανισμός δεχόμενος ότι ο θεός υπέρ τας γενεθλίους πόλεις εποίησεν έθνη και έταξεν όρια εθνών –όπως λέγει και ο απ. Παύλος- εδίδασκεν την ενότητα εκάστου Έθνους...». Καί τούτο συμβαίνει κατά ένα ιδιαίτερο καί θαυμαστό τρόπο στην Ελλάδα. Όσο περισσότερο η Ελλάς καλλιεργούσε την Χριστιανική ιδέα πού εβαπτίζετο στο γράμμα καί στο πνεύμα της Χριστιανικής θρησκείας, τόσο εφρονηματίζετο κατά την φιλοπατρία καί εγιγάντωνε πολυτρόπως την συνείδηση της εθνικής της Ενότητος. Καί επειδή η Χριστιανική Πίστη, μάλιστα η Ορθόδοξος διδασκαλία καί ζωή, έγινε ο Θόλος κάτω από τον οποίο έζησε καί εμορφώθη κάθε Ελληνική ψυχή, δια τούτο «τα πεντακόσια σήμαντρα κι’ οι εξήντα δυο καμπάνες» της αγίας Σοφίας μαζί με την πτωχή καμπάνα ή το ξύλινο σήμαντρο του απόμερου χωρίου έδιναν καί δίνουν το σύνθημα της εθνικής ενότητος. Οι πολυάνθρωποι μουσικοί βυζαντινοί χώροι της Βασιλευούσης ή η παράφωνη τρεμουλιαστή φωνή του μοναδικού γέροντος ψάλτου στο ερημοκλήσι, όταν ψάλλουν το «Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια», το «Σώσον Κύριε τον λαόν σου» καί άλλα εκκλησιαστικά τροπάρια, απηχούν την πίστη κάθε Έλληνος Χριστιανού, πού είναι έτοιμος δια την περιφρούρηση της Χριστιανικής καί Εθνικής του Ενότητος να δώσει καί αυτήν την ζωήν του.

Αυτές, με λίγα λόγια, είναι οι υπηρεσίες πού προσέφερε ο Χριστιανισμός στην Ελλάδα. Καί η Ελλάς αναγνωρίζει πάντοτε τις πολύτιμες υπηρεσίες πού της προσέφερε ο Χριστιανισμός. Η ευγνωμοσύνη της έχει χαραχθεί με Χρυσόβουλα γράμματα στην ιστορία μας και έχει εκδηλωθεί με τίς συνεχείς θυσίες της στο βωμό του καθήκοντος προς διατήρηση και καλλιέργεια των Ελληνοχρστιανικών ιδεών… αγωνιζόμενοι εναντίον των ξένων καί ξενοδούλων εχθρών του Έθνους καί του Χριστού. Πιστεύομε δε ότι η νίκη, η δόξα καί η τιμή όπως πάντα πολύ σύντομα θα γίνουν κτήμα της χριστιανικής Ελλάδος, εφ όσον είχε καί έχει στην υπηρεσία της όχι τις σκοτεινές δυνάμεις του υλισμού, του ατομισμού καί του διαβόλου αλλά την παντοδύναμο βοήθεια του Χριστιανισμού.

ΘΑΛΗΣ

Από το Περιοδικό «Ποιμήν» της Ι. Μητροπόλεως Μυτιλήνης